mechanics.pl

Przeglądaj wersję html pliku:

AutoCad Podstawy cz.1

Podstawy AutoCAD-a cz.1
Opracowano na podstawie „AutoCAD – kurs podstawowy”, Wyd. Helion, 2001 I. Podstawy podstaw. 1. Lekcja 1 -- Podstawy podstaw Filozofia pracy z programem AutoCAD Wygląd głównego okna aplikacji Dopasowanie programu do własnych potrzeb zmiana wyglądu głównego okna aplikacji, dostosowanie pasków narzędzi, tworzenie własnych pasków narzędzi, Lekcja 2 -- Otwieramy pierwszy rysunek 2. Tworzenie rysunków uŜywanie standardu, szablony, kreatory, Otwieranie rysunków istniejących w formacie DWG Zapisywanie rysunków w dowolnych formatach Podstawowe narzędzia rysunkowe. 1. Lekcja 3 -- Pierwsze kreski Rysowanie linii Rysowanie prostej Rysowanie multilinii Rysowanie pollylinii Parę słów na temat oglądania rysunku 2. Lekcja 4 -- Trochę obłości Rysowanie okręgu Rysowanie łuku Rysowanie elipsy 3. Lekcja 5 -- Kanciaste figury Rysowanie wieloboku Rysowanie prostokąta Rysowanie splajnu Narzędzia modyfikacyjne 1. Lekcja 6 -- Modyfikować kaŜdy moŜe wymaŜ kopiuj przesuń obrót 2. Lekcja 7 -- Modyfikować kaŜdy moŜe -- kolejny krok lustro odsuń szyk 3. Lekcja 8 -- Modyfikacja -- krok dalej utnij wydłuŜ przedłuŜ rozciągnij przerwij omówienie uchwytów 4. Lekcja 9 -- Modyfikacja -- ostatnie szlify skala fazuj zaokrągl Lekcja 10 -- Narzędzia rysowania precyzyjnego Lekcja 11 -- Narzędzia słuŜące do oglądania rysunku (ZOOM, PAN) Lekcja 12 -- Warstwy Lekcja 13 -- Bloki rysunkowe o Omówienie rodzajów bloków rysunkowych stosowanych w AutoCADzie o Tworzenie bloków wewnętrznych o Tworzenie bloków zewnętrznych o Wstawianie bloków do rysunku o Wstawianie plików do rysunku jako blok o Edycja bloków Lekcja 14 -- Wymiarowanie

II.

III.

IV. V. VI. VII.

VIII.

1

IX. X. XI.

Lekcja 15 -- Tworzenie wyrwań, przekrojów Lekcja 16 -- Wprawki, testy, bardziej zaawansowane przykłady Lekcja 17 -- Wydruki

Lekcja 1 -- Podstawy podstaw
Lekcja ta zapoczątkuje serię szkoleń dla początkujących uŜytkowników AutoCAD-a. W kolejnych artykułach tego cyklu postaram się przybliŜyć narzędzia i techniki projektowania w tym programie poprzez odpowiednio przygotowane lekcje. KaŜda będzie zaczynała się dwu-, trzyzdaniowym streszczeniem poprzedniej oraz krótkim wprowadzeniem w temat nowej lekcji. Wszystkie będą zawierały ćwiczenia praktyczne oraz pliki udostępniane wraz z artykułem. Pora przejść do meritum sprawy, czyli do AutoCAD-a. Wszystkie ćwiczenia, jakie będziemy prezentować, będą wykonywane w wersji 2000. Bardzo często zdarza się, Ŝe projektanci pracujący z programem AutoCAD popełniają elementarne błędy z uwagi na nieznajomość filozofii pracy z programem i będzie to zagadnienie, które postaram się przybliŜyć w tej lekcji. Ponadto omówię wygląd głównego okna aplikacji, aby pokazać, w jak przejrzysty sposób są rozmieszczone poszczególne opcje programu. PokaŜę, jak dostosować go do własnych potrzeb -- na tym etapie jeszcze nie wiemy, jakie są nasze potrzeby, ale jest to najodpowiedniejsza chwila, aby poznać podstawy. Uznałem, Ŝe nie będę opisywać instalacji oprogramowania, poniewaŜ tego uczą podręczniki. Po tym przydługim wstępie zacznijmy naukę.

Filozofia pracy z programem AutoCAD
Zakładam, Ŝe wielu z projektantów podczas pracy zetknęło się z deską kreślarską -horror. Gdy przesiadają się z deski na AutoCAD-a, starają się wprowadzić w Ŝycie wszystko to, czego się nauczyli, więc rozpoczynając rysunek, zadają następujące pytania:

• •

jaki format strony; jaka skala.

I tu moja odpowiedź -- nie jesteśmy ograniczani formatem strony, mamy nieograniczoną przestrzeń, a skala -- standardowo 1:1. Następuje chwila ciszy i zaczyna się tyrada: jak zmieszczę na ekranie 150-metrową halę, jak narysuję detale. Chcę, aby mój rysunek na kartce był w skali 1:50, a nie 1:1, bo 1:1 nie zmieści się nawet na 100 kartkach... Po wygłoszeniu tych i wielu innych wątpliwości przez projektantów pada moja riposta: za chwilę wszystko stanie się jasne, proszę pamiętać jedynie dwie zasady:

• •

format strony -- obszar niczym nie ograniczony; skala -- pracujemy zawsze w skali 1:1.

Tyle, jeśli chodzi o filozofię pracy z programem. Zasady są, jak sądzę, jasne i nieskomplikowane. Bardziej zaawansowani uŜytkownicy programu mogą powiedzieć, Ŝe to herezje. MoŜna zmienić skalę oraz wprowadzić arkusz o określonych rozmiarach. Owszem, moŜna. O ile jednak wprowadzenie arkusza o określonych rozmiarach moŜe spowodować po prostu to, Ŝe nasz rysunek nie będzie się na nim mieścił (chociaŜ arkusz moŜemy w kaŜdej chwili zmienić na inny), o tyle kiedy sporządzimy nasz rysunek w skali np. 1:2 i spróbujemy go zwymiarować, okaŜe się, Ŝe kaŜdy wymiar jest 2 razy większy i będziemy musieli poświęcić kolejne 2 dni na ręczne ich zmienianie. Gorsza będzie próba edycji rysunku po upływie 2-3 miesięcy, kiedy nie będziemy juŜ pamiętali, jakich sztuk dokonaliśmy podczas rysowania. Wtedy nie obędzie się bez rzucania w monitor cięŜkimi przedmiotami.

Wygląd głównego okna aplikacji

2

Firma Autodesk, producent programu AutoCAD, ściśle współpracuje z biurami projektowymi, czego wynikiem jest starannie przemyślany i bardzo uŜyteczny interfejs uŜytkownika. Wszystkie ikony są bardzo czytelne i intuicyjne, zebrane są w bardzo dobrze, moim zdaniem, zorganizowane grupy. Rysunek 1 przedstawia interfejs programu wraz z opisem poszczególnych grup. W kolejnych częściach cyklu stopniowo przybliŜę kolejne paski narzędzi oraz poszczególne narzędzia w nich zebrane.

Rys. 1.

Dostosowanie programu do własnych potrzeb
Bardzo często zdarza się, Ŝe nie odpowiadają nam fabryczne ustawienia programu, mimo Ŝe są niezłe. Jednak kaŜdy z przekory musi dodać coś swojego, co będzie wprawiało szefa w zakłopotanie, koledzy z biura będą mu zazdrościli nowego menu czy większego "crossa". Jako Ŝe zmiana wszystkich ustawień nie ma sensu, pokaŜę te, które mają kluczowy wpływ na wydajność pracy z programem. Zaczniemy od kliknięcia prawym klawiszem myszki w obszarze dialogowym okna i w wyświetlonym okienku wybieramy ostatnią z pozycji Opcje. Spowoduje to otwarcie duŜego okna dialogowego przedstawionego na rysunku 2.

Rys. 2. W okienku jest wiele zakładek, które jak na razie nic nam nie mówią. Na tym etapie

3

nauki właściwie niewiele będziemy w nich zmieniać. Podstawowe zmiany, jakie będą nas interesowały, znajdują się w zakładce Ekran; są to:

• • •

zmiana koloru tła; zmiana kroju czcionki w obszarze dialogowym; zmiana wielkości krzyŜa nitkowego.

Reszty parametrów nie powinno się na tym etapie zmieniać, poniewaŜ w miarę poznawania programu omówię, jak moŜna zmieniać poszczególne parametry, aby ułatwić sobie Ŝycie. Zacznijmy od zmienienia kolorów naszego programu -- klikamy na przycisku Kolory i naszym oczom pokazuje się okienko dialogowe pokazane na rysunku 3.

Rys. 3. W okienku tym moŜemy zmienić kolor tła, np. na zielony, kolor tekstu w obszarze dialogowym, kolor obszaru dialogowego itd. Jak tego dokonać? Musimy klikać w kolejnych obszarach, którym chcemy zmienić kolor, lub wybierać je z rozwijanego menu i nadawać im kolor z równieŜ rozwijanego menu Kolor (rys. 4).

4

Rys. 4. Zmiana czcionek to mniejszy problem, poniewaŜ wykonuje się ją w sposób intuicyjny (rys. 5).

5

Rys. 5. Rozmiar krzyŜa nitkowego zmienia się poprzez przesunięcie suwaka (rys. 6). Łatwy ten AutoCAD, banalne operacje -- nauka idzie jak po maśle.

Rys. 6. Kolejną rzeczą, jaką zrobimy, będzie ustawienie automatycznego zapisu efektów naszej pracy co, powiedzmy, 20 minut. Standardowo opcja ta jest nastawiona na 120 minut, co doprowadza do szewskiej pasji, jeśli tracimy efekt 100-minutowej operacji w wyniku np. przypadkowego wyłączenia UPS-a. Przechodzimy na zakładkę Otwórz i zapisz i

6

zmieniamy liczbę minut na 20, klikamy OK. Właśnie dokonaliśmy pierwszych ustawień programu. Podstawowe parametry juŜ mamy ustawione, więc przyszedł czas na pokazanie, jak wyciągać ukryte paski narzędzi. Sprawa równieŜ jest mało skomplikowana, a jej przedstawienie pozwoli mi na pomijanie tej operacji podczas kolejnych lekcji. Aby wyciągnąć ukryty pasek narzędzi, klikamy polecenie Widok w górnym menu, następnie wybieramy opcje Paski narzędzi. Powinno wyświetlić się poniŜsze okienko dialogowe (rys. 7).

Rys. 7. Z okienka tego wybieramy poszczególne paski narzędzi poprzez klikanie na krzyŜykach obok nazw pasków. Będą one kolejno się pokazywały na ekranie. Jak widać, nauka AutoCAD-a przebiega bez większych problemów -- eksperymentujcie, ile się da, to pozwoli wyzbyć się lęku podczas pracy z programem. Pierwotne paski narzędzi moŜna odzyskać poprzez wpisanie polecenia menu i wczytanie pliku ACAD.MNU. Na tym zakończę tę lekcję. Myślę, Ŝe nauczyliśmy się solidnych podstaw, które będziemy sukcesywnie pogłębiać.

Lekcja 2 -- Otwieramy pierwszy rysunek
W poprzedniej lekcji przedstawiłem podstawy filozofii pracy z programem AutoCAD oraz pokazałem podstawowe moŜliwości konfiguracji programu, które pozwalają na dopasowanie jego wyglądu do indywidualnych potrzeb uŜytkownika systemu.

Tworzenie rysunków
Dziś zapoznamy się z podstawami otwierania rysunków oraz z moŜliwościami ich zapisywania w innych formatach. Na początek zajmiemy się otwieraniem nowych rysunków. Mimo Ŝe będziemy korzystali ze standardu, omówimy teraz wszystkie opcje. Zaoszczędzi nam to czas w późniejszych lekcjach.

UŜywanie standardu

7

Opcja ta pozwala na praktycznie natychmiastowe przejście do rysowania w programie; jedyną rzeczą, którą musimy zrobić, jest wybranie jednostek rysunkowych (rys.1a, 1b):

• •

metryczne (milimetry, centymetry, metry); angielskie (stopy, cale).

Rys. 1a. Okno dla AutoCAD-a 2000

Rys. 1b. Okno dla AutoCAD-a 2000i Przykład -- tworzenie nowego rysunku z uŜyciem opcji Użyj standardu
1. 2. Otwieramy AutoCAD-a poprzez kliknięcie na jego ikonie umieszczonej na pulpicie. Jeśli korzystamy z AutoCAD-a 2000i, wybieramy zakładkę menu wybieramy opcję

Utwórz rysunki i z rozwijanego

Użyj standardu, następnie odpowiedni układ jednostek (rys. 2a).

Jeśli korzystamy z AutoCAD-a 2000, wciskamy klawisz symbolizujący kartkę i następnie wybieramy odpowiedni układ jednostek (rys. 2b).

8

Rys. 2a.

Rys. 2b.

Szablon
Przy uruchamianiu nowego rysunku moŜemy korzystać z szablonów posiadających ustawienia dla określonych zadań projektowych (rys. 3a, 3b). MoŜemy równieŜ bez przeszkód tworzyć własne szablony, zawierające między innymi:

• • • • •

rodzaj i dokładność jednostek; granice rysunkowe; ustawienia warstw; style wymiarowania i tekstu; bloki ramek tytułowych wraz z tabelkami i znakami firmowymi itd.

9

Rys. 3a. Okno dla AutoCAD-a 2000

Rys. 3b. Okno dla AutoCAD-a 2000i Przykład -- tworzenie nowego rysunku z uŜyciem opcji Szablon
1. 2. Otwieramy AutoCAD-a poprze kliknięcie na jego ikonie umieszczoną na pulpicie. Jeśli korzystamy z AutoCAD-a 2000i, wybieramy zakładkę menu wybieramy opcję

Utwórz rysunki i z rozwijanego

Szablon, następnie odpowiedni szablon rysunkowy (rys. 4a).

Jeśli korzystamy z AutoCAD-a 2000, wciskamy klawisz symbolizujący kartkę z umieszczoną ramką i tabliczką rysunkową, następnie wybieramy odpowiedni szablon rysunkowy (rys. 4b).

10

Rys. 4a.

Rys. 4b.

Kreatory
Korzystanie z kreatorów pozwala zdefiniować niektóre parametry rysunku przed przystąpieniem do jego kreślenia. Kreator podnosi funkcjonalność opcji Użyj standardu, pozwalając uŜytkownikowi na dostrojenie pewnych funkcji praktycznie bez znajomości AutoCAD-a (rys. 5a, 5b).

Rys. 5a. Okno dla AutoCAD-a 2000

11

Rys. 5b. Okno dla AutoCAD-a 2000i Przykład -- tworzenie nowego rysunku z uŜyciem opcji Kreatory
1. 2. Otwieramy AutoCAD-a poprze kliknięcie na jego ikonie umieszczonej na pulpicie. Jeśli korzystamy z AutoCAD-a 2000i, wybieramy zakładkę menu wybieramy opcję

Utwórz rysunki i z rozwijanego

Kreatory, następnie odpowiednią opcję umoŜliwiającą szybkie Ustawienia zaawansowane (rys. 6a).

ustawienia z zastosowaniem kreatora, albo opcję

Jeśli korzystamy z AutoCAD-a 2000, wciskamy klawisz symbolizujący kartkę i następnie wybieramy odpowiednią opcję umoŜliwiającą szybkie ustawienia z zastosowaniem kreatora (rys. 6b).

Rys. 6a.

12

Rys. 6b.
3. Kolejne kroki są zaleŜne od wybranej opcji i róŜnią się liczbą danych moŜliwych do ustawienia: o wybranie opcji związanej z szybkimi ustawieniami pozwala na ustawienie jednostek oraz obszaru rysunkowego (rys. 7a); o wybranie opcji związanej z ustawieniami zaawansowanymi pozwala na ustawienie jednostek, zmianę miary kątów i ich dokładności, kierunku kąta, zwrotu miary kąta oraz wielkości obszaru rysunkowego (rys. 7b).

Rys. 7a.

13

Rys. 7b.

Otwieranie rysunków
Teraz juŜ dokładnie wiemy, w jaki sposób tworzyć nowe rysunki z zastosowaniem szablonów oraz kreatorów. Co jednak zrobić, jeśli wykonaliśmy rysunek za pomocą kreatora czy z zastosowaniem standardu i przypomniało nam się, Ŝe jednak chcemy zmodyfikować lub obejrzeć jeden z rysunków, które udało się nam np. pobrać z sieci. MoŜemy zamknąć program i po ponownym jego uruchomieniu kliknąć na zakładce

Otwórz rysunki (AutoCAD 2000i -- rys. 8a).

14

Rys. 8a. lub kliknąć na ikonie otwierania nowego rysunku (AutoCAD 2000 -- rys. 8b).

Rys. 8b. MoŜemy jednak równieŜ, nie zamykając aplikacji, otworzyć istniejący rysunek. Klikamy

Plik->Otwórz. PokaŜe się okienko dialogowe pozwalające na otwarcie interesującego nas
pliku (rys. 8c).

Rys. 8c. Pamiętajmy, Ŝe AutoCAD standardowo pozwala na otwieranie plików z rozszerzeniem DWG. Istnieje jednak równieŜ moŜliwość otwarcia plików w formacie DXF oraz szablonów posiadających rozszerzenie DWT. Oczywiście AutoCAD posiada wiele moŜliwości związanych z importowaniem rysunków w innych formatach niŜ DWG -- ten problem przedstawię później. Omówię takŜe bardziej zaawansowane funkcje, takie jak np. częściowe otwieranie rysunków.

Zapisywanie rysunków
Skoro potrafimy juŜ otworzyć rysunek oraz stworzyć nowy projekt, nadszedł czas na zapisanie efektów naszej pracy. Zapisywanie rysunków do pliku jest stosunkowo prostym działaniem. Podczas pierwszego zapisywania rysunku klikamy Plik->Zapisz, co

15

spowoduje otwarcie okna dialogowego pozwalającego na zapis rysunku (okna te róŜnią się nieznacznie w programach AutoCAD 2000 i 2000i -- rys. 9a, 9b).

Rys. 9a. Okno dla AutoCAD-a 2000

Rys. 9b. Okno dla AutoCAD-a 2000i Na tym zakończymy dzisiejszą lekcję. W następnej nauczymy się rysować z zastosowaniem narzędzi rysunkowych AutoCAD-a.

Lekcja 3 -- Pierwsze kreski
Ostatnie dwie lekcje pozwoliły nam przebrnąć przez zawiłości związane z konfiguracją systemu oraz dostosowaniem go do własnych potrzeb. Poznaliśmy równieŜ moŜliwości otwierania i zapisywania rysunków w AutoCAD-zie. Dzisiaj zaczniemy poznawać narzędzia rysunkowe oraz dowiemy się nieco na temat moŜliwości oglądania rysunku. Wszystkie zrzuty ekranu będą wykonywane z AutoCAD-a 2000i -- trzeba iść z duchem czasu. Pracy przed nami sporo, więc włączmy program, otwórzmy nowy rysunek z uŜyciem standardu i zabierzmy się do nauki.

Rysowanie linii
Rozpoczniemy naszą naukę od rysowania linii -- jest to najprostszy obiekt AutoCAD-a posiadający szereg właściwości, o których trzeba w tej chwili powiedzieć. Postaram się zebrać wszystkie cechy linii w postaci podpunktów, pokazując je podczas ćwiczeń w sposób praktyczny. Cechy linii:

• • •

kaŜda linia ma początek i koniec; rysowanie linii zaczynamy od podania jej punktu początkowego, następnie wstawiamy kolejne punkty końcowe do czasu naciśnięcia klawisza

Esc lub Enter;

kaŜda narysowana linia jest samodzielnym obiektem, który moŜemy oddzielnie edytować.

Jako Ŝe wyznaję zasadę ikonologii, proponuję kliknąć na ikonie przedstawionej na rysunku 1,

16

Rys. 1. następnie przeczytać tekst, który pojawi się na pasku stanu (rys. 2).

Rys. 2. Następnie trzeba kliknąć raz w dowolnym miejscu ekranu i znów zobaczyć, co jest napisane na pasku stanu (rys. 3).

Rys. 3. Wstawiając kolejne punkty, widzimy, Ŝe rysujemy kolejne linie w taki sposób, Ŝe kaŜda następna ma początek w miejscu zakończenia poprzedniej (rys. 4).

Rys 4. Aby zakończyć rysowanie linii, naleŜy nacisnąć klawisz Esc lub Enter.

Rysowanie prostej
Kolejną umiejętnością, jaką posiądziemy, będzie rysowanie prostej. Z matematyki wiemy, Ŝe prosta przechodzi przez dwa punkty i ma nieograniczoną długość. Tak samo wygląda prosta w AutoCAD-zie -- równieŜ przechodzi przez dwa punkty, jej długość takŜe jest nieograniczona. Po krótkim przedstawieniu cech prostej czas na narysowanie tego obiektu. Zacznijmy rysowanie. Klikamy ikonę prostej (rys. 5.). Rys. 5. Następnie czytamy, co komputer ma nam do powiedzenia na pasku stanu (rys. 6.).

17

Rys. 6. Pierwszą z opcji jest moŜliwość wstawienia pierwszego punktu, przez który prosta będzie przechodziła -- kliknijmy na ekranie i przeczytajmy, co program napisał nam w odpowiedzi (rys. 7).

Rys. 7. Wynika z tego, Ŝe komputer czeka na wstawienie kolejnego punktu w celu przeprowadzenia przez niego prostej. Po wskazaniu punktu, przez który powinna przechodzić prosta, będzie czekał na wskazanie kolejnego punktu, co pozwoli na stworzenie kilku prostych zaczepionych w jednym punkcie. Jakie jest zastosowanie tego obiektu -- czytelnikom rysującym na desce nieobce jest pewnie pojęcie linii konstrukcyjnej czy linii pomocniczej -- to znaczy prostej przechodzącej przez cały rysunek w celu umoŜliwienia pozycjonowania elementów. Do takich teŜ celów moŜemy wykorzystać prostą.

Rysowanie multilinii
Multilinia to jedno z bardziej przydatnych narządzi dla np. instalatorów. Za jej pomocą moŜemy rysować od 1 do 16 linii równoległych. Odległością pomiędzy kolejnymi liniami moŜemy sterować, moŜemy równieŜ ustawiać zakończenia multilinii. Standardowe ustawienia pozwalają na rysowanie dwóch równoległych linii. WaŜne jest to, Ŝe po narysowaniu multilinii kliknięcie na pojedynczym jej segmencie spowoduje zaznaczenie całego narysowanego obiektu. Ale dość teorii, pora praktycznie poznać multilinię. Klikamy na ikonie symbolizującej multilinię (rys. 8). Rys. 8. Następnie określamy równieŜ punkt początkowy oraz kolejne punkty końcowe. Jak juŜ wspomniałem, istnieje moŜliwość sterowania ustawieniami multilinii. Dokonuje się tego poprzez zmianę stylu multilinii. W tej chwili pokaŜę, jak dopasować multilinię do własnych potrzeb. Aby zmienić styl multilinii, klikamy kolejno Format- > Styl multilinii (rys. 9).

18

Rys. 9. PokaŜe się okno dialogowe zatytułowane Style multilinii (rys. 10).

Rys. 10. Okienko to zawiera waŜne dla nas opcje

• •

cechy elementu; cechy multilinii.

Naciśnięciem kaŜdego z nich moŜemy przejść do kolejnych okien dialogowych, pozwalających na ustawienie indywidualnych parametrów multilinii. Zobaczmy najpierw, jakie ustawienia są dostępne po naciśnięciu paska Cechy elementu (rys. 11).

Rys. 11. Okno to pozwala zmienić takie parametry, jak kolor i rodzaj linii, odstęp pomiędzy liniami, umoŜliwia równieŜ dodanie kolejnych linii do istniejącego zestawu. Wybranie

19

klawisza Cechy multilinii otwiera poniŜsze okienko dialogowe, udostępniające zmianę zakończeń multilinii i jej wypełnienia (rys. 12).

Rys. 12. Aby zakończyć temat multilinii i ugruntować zdobytą wiedzę, spróbujemy zmienić styl multilinii i narysować pewien jej odcinek w nowym stylu. Zaczynamy Format -> Style multilinii -> Cechy elementu, klikamy na przycisku Dodaj (jeśli

klawisz jest nieaktywny, musimy kliknąć w okienku pokazującym, ile mamy linii). Program dodał kolejną linię. Zatwierdzamy całość i przechodzimy znów do okienka Style multilinii. Zmieniamy nazwę stylu Standard na np. Nowy i klikamy Dodaj -- zatwierdzamy, wybieramy ikonę multilinii i rysujemy w nowym stylu (rys. 13).

20

Rys. 13.

Rysowanie polilinii
Ostatnim narzędziem rysunkowym, jakie zostanie omówione w tej lekcji, będzie polilinia. Ktoś mógłby zapytać, po co AutoCAD posiada tak wiele narzędzi słuŜących do rysowania kreski -- dla kaŜdego coś miłego. Polilinia posiada szereg właściwości stawiających ją na czele grupy narzędzi rysunkowych stosowanych do rysowania kresek. Właściwości te wyróŜniają ją z grona pozostałych:

• • •

po narysowaniu wielu segmentów zaznaczenie jednego powoduje zaznaczenie wszystkich; polilinia moŜe tworzyć powierzchnie zamknięte -- często stosowane podczas wykonywania kreskowań; polilinią moŜemy rysować łuki (przełomowa cecha).

21

Dość tej teorii zacznijmy rysować. Klikamy zatem na ikonie polilinii (rys. 14).
Rys. 14. Następnie określamy punkt początkowy i czytamy, co AutoCAD chce nam przekazać (rys. 15).

Rys. 15. Jak widać, na tym etapie rysowania moŜemy wstawić kolejny punkt lub zamienić naszą standardową prostą w łuk; moŜemy równieŜ nadać polilinii szerokość itd. Reasumując, rysowanie polilinii nie nastręcza większych kłopotów niŜ rysowanie linii czy multilinii. W kilku zdaniach przybliŜę narzędzia słuŜące do oglądania rysunku. Zdarzy się i tak, Ŝe będziemy musieli zobaczyć coś, co wychodzi poza ekran czy teŜ jest zbyt małe, aby się dokładnie temu przyjrzeć. MoŜna wtedy zastosować dwa narzędzia:

• •

szybki nfragm -- PAN szybki ZOOM

Oba narzędzia działają podobnie, wystarczy trzymać wciśnięty lewy klawisz myszy i przesuwać kursor po ekranie. Na tym zakończymy, więc przećwiczcie raz jeszcze poznany materiał. A kolejny odcinek będzie traktował o elementach owalnych: okręgu, elipsie.

Lekcja 4 -- Trochę obłości
W ostatniej lekcji zaczęliśmy poznawanie paska narzędzi rysunkowych, omówiliśmy teŜ moŜliwości oglądania rysunków. Dzisiejsza lekcja będzie kontynuacją poprzedniej -czytelnik zapozna się w niej z takimi narzędziami rysunkowymi jak Okrąg, Łuk i Elipsa. Łatwo zauwaŜyć, Ŝe kolejność, w jakiej występują te narzędzia na pasku, została troszkę zakłócona. Jest to celowy zabieg, poniewaŜ omawiane w tej lekcji narzędzia będą na pewno częściej wykorzystywane w projektach niŜ np. Splajn. To tyle uwag wstępnych, przejdźmy teraz do nauki.

Okrąg
Okrąg jest specyficznym obiektem w AutoCAD-zie, poniewaŜ jego reprezentacja na pasku menu rysunkowego jest przysłowiowy wierzchołkiem góry lodowej -- po kliknięciu ikony symbolizującą okrąg Rys. 1. moŜemy wskazać jedynie jego środek i długość promienia. A co zrobić, jeśli chcemy wstawić okrąg pomiędzy dwie istniejące proste czy zamiast promienia chcemy wstawić średnicę? W takich przypadkach najprościej skorzystać z menu głównego i sprawdzić, czy wymienione przez nas przypadki są tam umieszczone. Łatwo znajdziemy tam opcję

Rysuj -> Okrąg i juŜ mamy szereg moŜliwości wykreślenia okręgu z zastosowaniem
punktów charakterystycznych.

22

Rys. 2. PoniewaŜ bezsensowne byłoby Ŝmudne klikanie wszystkich kolejnych opcji, proponuję wykonać ćwiczenie pozwalające na narysowanie czterech niezaleŜnych okręgów i przećwiczyć przy okazji kilka opcji ich rysowania. Pierwszym ćwiczeniem będzie narysowanie okręgu poprzez wskazanie punktu środkowego oraz długości promienia. Kliknijmy więc ikonę na pasku menu rysunkowego, a następnie kliknijmy w dowolnym miejscu obszaru roboczego. Skoro mamy juŜ środek, czas określić promień okręgu -- kliknijmy więc w pewnej odległości od środka lub wpiszmy długość promienia ręcznie i zatwierdźmy ją, naciskając klawisz Enter. Po wykonaniu tych czynności powinniśmy uzyskać okrąg podobny do przedstawionego na poniŜszym rysunku.

23

Rys. 3. Następnie narysujemy jeszcze jeden okrąg, lecz tym razem skorzystamy z menu rozwijanego; wybieramy więc kolejno Rysuj -> Okrąg -> 2 punkty. Aby narysować okrąg przechodzący przez dwa niezaleŜne punkty, po wybraniu tej opcji klikamy w dwóch miejscach na ekranie i otrzymujemy Ŝądany okrąg.

Rys. 4. Mamy juŜ narysowane dwa okręgi, ale docelowo ma ich być cztery, czas więc na przedostatni -- narysujemy go poprzez wskazanie środka i średnicy. Z głównego menu wybieramy Rysuj -> Okrąg -> Œrodek, średnica i podobnie jak podczas wybrania opcji na pasku narzędzi wskazujemy środek okręgu oraz wpisujemy ręcznie długość średnicy.

24

Rys. 5. Ostatni, czwarty okrąg narysujemy, wykorzystując opcję rysowania przez trzy punkty. Po wybraniu opcji z górnego paska wystarczy kliknąć w trzech miejscach na ekranie i mamy wykreślony okrąg.

Rys. 6. Zostawmy na razie pozostałe funkcje, omówimy je dokładnie po zapoznaniu się z zasadami rysowania precyzyjnego. Omówimy teŜ wtedy szerzej elementy pominięte w poprzednich lekcjach. Przejdźmy teraz do rysowania łuku.

25

Łuk
Z rysowaniem łuku jest podobna historia jak w przypadku okręgu -- na pasku mamy najczęściej uŜywaną opcję w postaci ikony Rys. 7. górne menu zawiera natomiast całą skarbnicę moŜliwości wstawiania łuków. Jako Ŝe podczas rysowania obiektów takich jak okręgi czy łuki dobrze jest korzystać z zasad rysowania precyzyjnego, proponuję przećwiczenie rysowania łuku na jednym przykładzie, związanym z rysowaniem łuku przez trzy niezaleŜne punkty. Przećwiczenie pozostałych funkcji zostawmy sobie na długie zimowe wieczory, podczas których będziemy ćwiczyć moŜliwości programu, uzupełniając swoją wiedzę o coraz to nowe funkcje. Kliknijmy zatem ikonkę rysowania łuku i wskaŜmy kolejne trzy punkty na ekranie w następującej kolejności -- początek, środek, koniec.

Rys. 8. Stale namawiam do zaczekania na lekcję związaną z rysowaniem precyzyjnym, a to z prostej przyczyny -- nawet najbardziej początkujący adept AutoCAD-a znudzi się strasznie szybko, klikając bez celu na ekranie i "ciesząc się", Ŝe kolejne narysowane łuki róŜnią się nieznacznie od poprzednich, a kolejne okręgi są do siebie łudząco podobne (koszmar!). Mam więc nadzieję, Ŝe czytelnicy nie będą mi mieli za złe tak skrótowego potraktowania tego tematu i przedstawienia jedynie podstawowych zasad dotyczących tych funkcji. Ale wróćmy do tematu naszej lekcji, czas narysować elipsę.

Elipsa
Narzędzie Elipsa, podobnie jak Okrąg i Łuk, znakomitą większość swoich funkcji skrywa w górnym menu programu.

26

Rys. 9. Ikona znajdująca się na pasku rysunkowym Rys. 10. pozwala na uruchomienie funkcji rysowania elipsy poprzez wskazanie środka oraz promieni elipsy.

27

Rys. 11. Po dzisiejszej lekcji niewątpliwie potrafimy juŜ duŜo, moŜemy mieć natomiast problemy z wykorzystaniem tych umiejętności np. w celu utworzenia dobrze wyglądającego projektu. W trakcie następnej lekcji przedstawię resztę narzędzi rysunkowych, które mogą być przydatne na tym etapie uczenia się programu, następnie poznamy modyfikacje rysunkowe oraz rysowanie precyzyjne. Dopiero po tych kilku lekcjach narysujemy pierwszy zaawansowany projekt z zastosowaniem poznanych narzędzi. Na razie nie będziemy korzystali z warstw, poniewaŜ wprowadzenie ich na początku spowodowałoby wielkie zamieszanie. Mam nadzieję, Ŝe wprowadzenie warstw w późniejszych lekcjach ułatwi szybkie przekonanie się do nich.

Lekcja 5 -- Kanciaste figury
W poprzedniej lekcji poznaliśmy narzędzia rysunkowe pozwalające na tworzenie okręgów, łuków i elips. Dzisiejsza lekcja przybliŜy nam narzędzia rysunkowe pozwalające na tworzenie wieloboku, prostokąta i splajnu.

Wielobok
Narzędzie Wielobok pozwala na szybkie narysowanie zamkniętej figury geometrycznej o równych bokach. Wielokątem moŜe być zarówno trójkąt równoboczny, jak i ośmiokąt -limitem jest 1024 równych boków. Ale zamiast teoretyzować, narysujmy sobie mały wielokącik, aby zapoznać się z zasadą wstawiania wielokątów do rysunków. Klikamy zatem ikonkę Wielobok: Rys. 1 i jak zwykle czytamy, co program ma nam do zakomunikowania.

Rys. 2 Jako bardzo pojętni uczniowie wiemy, Ŝe aby narysować trójkącik, naleŜy wpisać cyfrę 3,

28

aby utworzyć sześciobok, naleŜy wpisać liczbę 6 itd. Wybierzmy zatem jedną cyferkę -taką, którą najbardziej lubimy, wpiszmy ją w linie komend i potwierdźmy klawiszem

Enter -- ja wybrałem 3. Oczywiście jeszcze nic nie narysowaliśmy, a tymczasem
program wyświetla kolejne polecenia.

Rys. 3 Teraz mamy do wyboru: czy chcemy podać punkt wstawienia środka naszego wieloboku, czy teŜ długość jego boku. Ja zdecyduję się na podanie środka, poniewaŜ jest to opcja wymagająca wykonania jeszcze paru poleceń -- wybranie wskazania długości boku przez naciśnięcie klawisza B i wciśnięcie klawisza Enter pozwala na podanie dwóch punktów oznaczających długość boku i mamy narysowany wielobok. Klikam zatem w dowolnym miejscu obszaru roboczego w celu wskazania środka wieloboku i czytam wyświetlony komunikat.

Rys. 4 Tym razem chodzi o bardzo istotną rzecz: mianowicie o to, czy rysowany przez nas wielobok ma być wpisany w okrąg, czy opisany na okręgu. Wybierzmy opcję domyślną - Wpisany w okrąg (W+Enter). W tej chwili wystarczy juŜ tylko podać długość promienia okręgu, w który jest wpisany nasz wielobok. Proste, prawda? Przejdźmy więc do tworzenia prostokąta.

Prostokąt
Rysowanie prostokąta jest równie proste jak rysowanie linii -- wybieramy ikonkę rysowania prostokąta: Rys. 5 wskazujemy pierwszy naroŜnik, następnie drugi i otrzymujemy Ŝądany prostokąt. Istnieje teŜ moŜliwość narysowania prostokąta z zaokrąglonymi lub sfazowanymi naroŜnikami. Aby uzyskać dostęp do jednej z tych funkcji -- powiedzmy, Ŝe zdecydujemy się na zaokrąglenie naroŜników -- przed wstawieniem prostokąta na ekran czytamy wyświetlające się polecenia programu.

Rys. 6 Jak widzimy, w wierszu poleceń znajduje się opcja umoŜliwiająca wybranie zaokrąglania, która staje się dostępna po wciśnięciu klawiszy Z+Enter. W tej chwili program wyświetlił komunikat, abyśmy określili promień zaokrąglenia naroŜników -- powiedzmy, Ŝe podamy cyfrę 2 i zwyczajowo wciśniemy Enter.

Rys. 7 Po tym zabiegu wystarczy juŜ tylko kliknąć w miejscu wstawienia pierwszego naroŜnika, następnie w miejscu wstawienia drugiego i naszym oczom ukaŜe się pięknie zaokrąglony

29

prostokąt.

Rys. 8 W podobny sposób tworzymy fazy na naroŜnikach prostokąta. Trzeba jednak pamiętać, Ŝe jeśli po uruchomieniu rysowania prostokątów z fazami czy zaokrągleniami chcemy wrócić do rysowania standardowych prostokątów, musimy nadać wartościom faz i promieni wartości zerowe!

Splajn
Splajn jest moim skromnym zdaniem najmniej wykorzystywanym narzędziem AutoCADa. Ja uŜywam go tylko wtedy, kiedy konieczne jest wyrwanie czy przerwanie elementu. Skąd się bierze niechęć do tego narzędzia, skoro np. w MAX-ie 90% "kresek" to splajny? Splajn jest, niestety, stosunkowo mało przewidywalnym obiektem -- jest to krzywa tworzona na bazie współrzędnych określonych punktów. MoŜliwe, Ŝe któryś z czytelników zapała miłością do tego narzędzia, ja jednak sądzę, Ŝe jest ono mało przydatne. Jednak bez względu na to, dobrze chociaŜ wiedzieć, jak ma być uŜywane. Kliknijmy więc ikonkę Splajn: Rys. 9 Najpierw określamy pierwszy punkt wstawienia, a następnie kolejne punkty, przez które powinien przechodzić rysowany splajn. Pozostaje nam jeszcze określenie kierunku stycznej dla początku i końca splajnu i mamy juŜ wszystkie dane. Po wstawieniu dwóch kolejnych punktów wchodzących w skład rysowanego splajnu moŜemy podać tolerancje rysowania obiektu -- jeśli tolerancja jest równa zero, wtedy splajn będzie przechodził przez kolejne wstawiane punkty.

Rys. 10 Ufff, szczęśliwie przebrnęliśmy przez narzędzia rysunkowe. Kolejna lekcja będzie traktowała o narzędziach modyfikacyjnych. Po zapoznaniu się z tymi kilkoma lekcjami będziemy w stanie narysować kaŜde powierzone nam zadanie -- jeszcze nie w pełni profesjonalnie, to znaczy bez uŜycia warstw czy bloków, ale i na to przyjdzie czas.

Lekcja 6 -- Modyfikować kaŜdy moŜe
Pięć ostatnich lekcji poświęciliśmy na omówienie podstawowych parametrów narzędzi rysunkowych. Jak zapewne zauwaŜyłeś, zostały opisane najczęściej uŜywane opcje narzędzi rysunkowych -- nie rozpisywałem się zbytnio, aby nikogo nie zniechęcić do dalszej nauki AutoCAD-a. Celem tych lekcji jest nauka obsługi programu na tyle, aby moŜna było wykonać

30

kaŜdy projekt -- Ŝeby jednak pogłębić swoją wiedzę, będziesz mógł sięgnąć po jedną z wielu ksiąŜek dotyczących AutoCAD-a lub poczekać na dalsze artykuły z naszej serii. Dziś zajmiemy się narzędziami modyfikacyjnymi. Jako Ŝe potrafimy juŜ narysować takie czy inne obiekty w postaci linii, prostych czy okręgów, musimy nauczyć się kasowania niepotrzebnych rzeczy z ekranu, kopiowania odpowiednich elementów rysunku, obracania czy po prostu przesuwania ich w inne miejsce. Tymi narzędziami modyfikacyjnymi zajmiemy się na tej lekcji.

wymaŜ
Zacznijmy od narzędzia pozwalającego na pozbycie się elementów zbędnych z naszego rysunku. Metod usuwania elementów z rysunku jest wiele -- zapewne będziesz korzystał ze wszystkich, dlatego teŜ postaram się je wszystkie omówić. Zanim jednak do tego przystąpię, narysujmy kilka okręgów w taki sposób, jak pokazuje to poniŜszy rysunek.

Rys. 1 Zapewne zapytasz po co narysowaliśmy tyle okręgów? Odpowiedź jest prosta -- zanim nauczymy się dokonywać modyfikacji na obiektach, musimy nauczyć się ich prawidłowej selekcji. Selekcja pojedynczego elementu nie nastręcza większych problemów, poniewaŜ wystarczy kliknąć krawędź interesującego nas elementu i AutoCAD zmienia jego wygląd tak, aby odróŜnić go od pozostałych. Element zaznaczony jest pokazywany w taki sposób, Ŝe jego krawędzie oraz wypełnienie są rysowane linią przerywaną oraz na zaznaczonym elemencie automatycznie są umieszczane niebieskie kwadraciki, zwane uchwytami. Uchwyty są umieszczane w miejscach charakterystycznych dla danego obiektu -- dla okręgu będą to kwadranty, dla prostokąta naroŜniki, dla linii jej końce oraz środek itd.

31

Rys. 2 Klikając kolejno narysowane obiekty moŜemy wyselekcjonować cały rysunek, lecz biorąc pod uwagę złoŜoność niektórych projektów nie jest to najszczęśliwsza metoda. Dlatego teŜ pokaŜę inne sposoby selekcjonowania obiektów na rysunku. Pierwszą z zaawansowanych metod selekcji będzie selekcja z "prawa na lewo", czyli kończymy działanie aktualnej funkcji i umieszczając kursor z prawej strony ekranu wciskamy lewy klawisz myszy. Trzymając go stale wciśnięty przeciągamy w kierunku lewego brzegu ekranu -- po przejechaniu w interesujące nas miejsce puszczamy lewy klawisz myszy i obserwujemy, co się stało.

Rys. 3 Wybraliśmy wszystkie obiekty, które zostały przecięte przez nasz prostokąt wyboru oraz wchodziły w jego skład.

32

Rys. 4 Jeśli wykonamy odwrotne działanie, czyli przeciągniemy myszą z "lewa na prawo", zostaną wyselekcjonowane wyłącznie obiekty zawierające się w rozciąganym przez nas prostokącie.

Rys. 5 Jako Ŝe wiemy jak dokonywać selekcji interesujących nas części rysunku, moŜemy zabrać się za wykasowywanie zbędnych jego elementów. Pierwszym sposobem kasowania -- i chyba najbardziej intuicyjnym -- jest wyselekcjonowanie elementów przeznaczonych do usunięcia i naciśnięcie klawisza Delete -- wielu projektantów preferuje ten sposób. Kolejnym sposobem pozbycia się zbędnego balastu z rysunku jest skorzystanie z narzędzia gumki, oferowanego przez AutoCAD.

33

Rys. 6 Sposobów uŜycia tego narzędzia jest równieŜ kilka; moŜemy na przykład nacisnąć powyŜszą ikonkę i następnie wybrać interesujące nas elementy, klikając kaŜdy z nich lewym klawiszem myszy, a na zakończenie nacisnąć Enter na klawiaturze lub kliknąć prawym klawiszem myszy. MoŜemy najpierw wybrać obiekty, a następnie kliknąć ikonkę -- wybór naleŜy do Ciebie.

kopiuj
Skoro potrafimy juŜ kasować poszczególne elementy rysunku, nadszedł czas na powielanie narysowanych przez nas obiektów. Aby skopiować interesujący nas fragment rysunku, klikamy poniŜszą ikonkę: Rys. 7 i starym zwyczajem czytamy, co program ma nam do powiedzenia.

Rys. 8 Zgodnie z Ŝyczeniem programu dokonujemy selekcji interesujących nas obiektów na rysunku -po wybraniu przyciskamy Enter lub prawy klawisz myszy. Program pokazuje następne polecenie.

Rys. 9 Innymi słowy uŜytkownik ma wskazać punkt charakterystyczny -- zwany bazowym -- który będzie punktem odniesienia dla kopiowania czy później przesuwania lub obracania rysunku. Jak widać, program pyta równieŜ o to, czy chcemy wykonać więcej niŜ jedną kopię danego elementu. Jeśli wciśniemy W i następnie Enter, program poprosi o wskazanie punktu bazowego i będziemy mogli wykonać wiele kopii wskazanego elementu. Po wskazaniu punktu bazowego AutoCAD poprosi o przesunięcie wskazanych obiektów oraz w miejscu kliknięcia wstawi jedną lub wiele kopii wybranego elementu rysunkowego.

przesuń
Dokładnie te same pytania co poprzednio zobaczymy na ekranie po kliknięciu ikony Przesuń. Rys. 10 Jedyna róŜnica pomiędzy poprzednim narzędziem rysunkowym Kopiuj a narzędziem Przesuń jest taka, Ŝe nie da się wykonać wielokrotnego przesuwania; natomiast po wybraniu elementów i wskazaniu punktu bazowego wybrane elementy przesuną się z punktu A do punktu B bez zostawienia kopii w punkcie A.

obrót
Trochę więcej pracy będziemy mieli podczas obracania elementu rysunkowego. Po kliknięciu ikonki obracania: Rys. 11 AutoCAD znów prosi o wybranie obiektów. Po dokonaniu selekcji zwyczajowo określamy punkt bazowy, następnie program prosi o podanie kąta obrotu względem zaznaczonego punktu

34

bazowego -- kąt ten podajemy w stopniach. Sądzę, Ŝe nie naleŜy rozwodzić się tu nad drugą opcją przy obracaniu, poniewaŜ zakładamy, Ŝe na początku rysujemy precyzyjnie, zatem podanie kąta obrotu z klawiatury jako wartości liczbowej powinno być wystarczające. Obrotu moŜemy równieŜ dokonać klikając "na oko" w dowolnym miejscu obszaru roboczego.

Rys. 12 Tym optymistycznym akcentem zakończę tę lekcję. Podczas kilku kolejnych postaram się w podobny sposób przybliŜyć pracę równieŜ z pozostałymi narzędziami modyfikacyjnymi, tak aby praca z AutoCAD-em była jeszcze łatwiejsza i przyjemniejsza.

Lekcja 7 -- Modyfikować kaŜdy moŜe -- kolejny krok
Podczas ostatniej lekcji pokazałem w jaki sposób wymazywać niepotrzebne elementy z rysunku oraz jak kopiować, przesuwać i obracać poszczególne obiekty czy grupy obiektów. Na dzisiejszej lekcji zapoznamy się z kolejnymi narzędziami modyfikacyjnymi, a mianowicie z lustrem, odsunięciem (to nie to samo co przesunięcie) oraz z szykiem elementów. Jak zapewne zauwaŜyłeś, nie omawiam kolejnych narzędzi modyfikacyjnych leŜących na pasku, lecz staram się je łączyć w swego rodzaju grupy posegregowane pod kątem przydatności danych narzędzi w rysunku. Sądzę, Ŝe taki podział ułatwi utrwalenie poszczególnych narzędzi. Ale dość rozwodzenia się na tematy oczywiste -- przejdźmy do konkretów.

lustro
Pierwszym narzędziem, jakie omówię, będzie narzędzie lustra ukrywające się pod poniŜszą ikoną. Rys. 1 Narzędzie to ma wiele zastosowań. Jednym z nich jest np. wykonanie zarysu jednej połowy bryły obrotowej i odbicie jej względem środka.

35

Rys. 2 Wiemy juŜ do czego moŜemy wykorzystywać narzędzie lustra, pora dowiedzieć się, jak z niego korzystać. Najpierw musimy mieć kształt do odbicia -- przyjmuję, Ŝe kształt taki został narysowany. Następnie klikamy pokazaną wyŜej ikonę i zwyczajowo czytamy komunikat w pasku poleceń. Tam -- jak przystało na narzędzie modyfikacyjne -komputer prosi o wyselekcjonowanie interesujących nas obiektów.

Rys. 3 Wybieramy przygotowany wcześniej kształt i naciskamy Enter. W tej chwili program pyta o podanie pierwszego punktu linii odbicia, czyli linii, względem której będzie wykonane polecenie lustra -- linia odbicia nie musi fizycznie być linią przez nas narysowaną, komputer aproksymuje linię pomiędzy wskazanymi przez nas punktami. Po wskazaniu pierwszego punktu padnie pytanie o drugi punkt linii odbicia, który wskazujemy na rysunku. Ostatnie pytanie zadane nam przez program dotyczy zostawienia na rysunku pierwotnego kształtu lub usunięcia go z rysunku. Po wybraniu odpowiedniej opcji narzędzie przestaje działać, ukazując naszym oczom odpowiedni kształt.

36

Rys. 4

odsuń
Kolejnym poznanym przez nas narzędziem rysunkowym będzie jedno z waŜniejszych chyba narzędzi, a mianowicie modyfikator Odsuń. Początkujący uŜytkownicy AutoCAD-a często mylą go z modyfikatorem Przesuń i nie korzystają z niego "rzeźbiąc" swoje rysunki. A jak działa modyfikator Odsuń? Jego zadaniem jest odsunięcie obiektu, np. linii (moŜe to być np. okrąg), o zadaną odległość we wskazanym kierunku i narysowanie w nowym miejscu linii równoległej z zachowaniem oryginału (w przypadku np. okręgu zostanie narysowany drugi koncentryczny). Wiem, wiem, namotałem, ale przykład wszystko rozjaśni. Aby zacząć korzystać z narzędzia Odsuń, musimy mieć obiekt, który chcemy odsunąć o zadaną odległość -- proponuję na pierwszy ogień narysowanie linii. Jeśli mamy obiekt do odsunięcia, klikamy ikonę narzędzia Odsuń: Rys. 5 i czytamy jakie wieści niesie program.

Rys. 6

37

Jak widać, nie musimy wybierać obiektów do odsunięcia, lecz mamy podać odległość, o jaką chcemy przesunąć obiekt X. MoŜemy teŜ wskazać dowolne dwa punkty na ekranie i odległość między nimi wyznaczy odległość odsunięcia. Proponuję wpisanie odległości z klawiatury -- zapobiega to błędom. Po wpisaniu odpowiedniej wartości odległości naciskamy Enter i znów czytamy, co program ma nam do powiedzenia.

Rys. 6 Jak widać, teraz wystarczy wskazać obiekt, który chcemy przesunąć,

Rys. 7 i kierunek przesunięcia. W wyniku naszych działań powinniśmy otrzymać dwie linie równoległe odległe od siebie o 10 mm.

Rys. 8

szyk
Ostatnim narzędziem, jakie omówię na dzisiejszej lekcji, będzie narzędzie szyku. Modyfikator ten posiada dwie opcje: Pierwsza pozwala na wykonanie szyku prostokątnego przypominającego macierz prostokątną,

Rys. 9 a druga opcja na umieszczenie na przykład otworów na okrągłym kołnierzu.

38

Rys. 10 Omówienie tego narzędzia zaczniemy od szyku prostokątnego. Pierwszym krokiem podczas tworzenia szyku jest narysowanie obiektu z którego chcemy wykonać szyk prostokątny -- proponuję narysować okrąg o promieniu 10 mm. Po narysowaniu okręgu wciskamy ikonę symbolizującą szyk Rys. 11 Po kliknięciu ikony program zwyczajowo prosi o wybór obiektów -- wskazujemy zatem narysowany wcześniej okrąg. Następnym pytaniem jest pytanie o wybór odpowiedniego rodzaju szyku -- tu mamy do wyboru Prostokątny/Kołowy -- wybieramy oczywiście prostokątny wciskając P i Enter. Program nie daje nam jednak za wygraną i zadaje kolejne pytania i tak kolejno:

Rys. 12 Proponuję wpisać 5 następne pytanie brzmi:

Rys. 13 Tu równieŜ proponuję wstawić wartość 5 co zapewni, Ŝe powstały szyk będzie tworzył macierz prostokątną. Kolejne pytanie dotyczą kolejno odległości pomiędzy wierszami i kolumnami macierzy.

Rys. 14 W obu przypadkach proponuję wstawić wartość 20. Po wprowadzeniu ostatniej wartości i naciśnięciu klawisza Enter naszym oczom ukaŜe się szyk prostokątny złoŜony z okręgów o promieniu 10 mm.

39

Rys. 15 Jako Ŝe szyk prostokątny mamy za sobą omówię teraz wykonanie szyku kołowego. Jak zwykle zaczynamy od narysowania obiektu z którego ma powstać szyk kołowy -proponuję narysowanie obiektu podobnego do tego przedstawionego na poniŜszym rysunku.

Rys. 16 Mając obiekt wciskamy znaną juŜ ikonę szyku i według poleceń wybieramy obiekty które mają zostać powielone w szyku -- proponuję wybrać mały okrąg symbolizujący otwór w pierścieniu.

Rys. 17 Po wybraniu obiektu program daje nam moŜliwość wybrania rodzaju szyku -- teraz wciskamy K aby wybrać szyk kołowy. Następnie pada pytanie o środek szyku kołowego - proponuję teraz wcisnąć klawisz OBIEKT znajdujący się w dolnym pasku stanu.

Rys. 18 Teraz po najechaniu na krawędź okręgu tworzącego pierścień w jego środku pojawi się mały Ŝółty okrąg symbolizujący środek.

40

Rys. 19 Kolejne pytania są juŜ bardzo intuicyjne i tak program pyta o liczbę elementów szyku -proponuję wstawić 3 -- następnie o kąt na jakim mają zostać rozłoŜone wskazane elementy -- proponuję zacząć od 360° - oraz o to czy obracać kopiowane kształty względem środka obrotu.

Rys. 20 Po wykonaniu wszystkich czynności powinniśmy dostać kołnierz taki jak ten pokazany poniŜej:

Rys. 21 I na tym zakończę dzisiejszą lekcję -- następna pomoŜe w poznaniu kolejnych modyfikatorów.

Lekcja 8 -- Modyfikacja -- krok dalej
Ostatnia lekcja obejmowała kolejne modyfikatory rysunkowe, takie jak lustro, odsuń i

szyk. Są one niezmiernie potrzebne podczas codziennej pracy z AutoCAD-em i ich
uŜywanie pozwala na zaoszczędzenie kilku dobrych godzin rysowania. Została nam jednak do omówienia jeszcze jedna porcja modyfikatorów, bez których narysowanie profesjonalnego rysunku jest praktycznie niemoŜliwe. Mam tu na myśli takie narzędzia, jak na przykład utnij czy wydłuŜ. Jest to tak zwana biblia AutoCAD-owca -- bez tych modyfikatorów nie sposób narysować czegokolwiek. Podczas tej lekcji zostaną równieŜ omówione mniej przydatne narzędzia, takie jak przedłuż, rozciągnij czy przerwij. Omówimy sobie teŜ zastosowanie uchwytów.

41

utnij
Tak więc do pracy -- zaczniemy od omówienia modyfikatora utnij. Aby poznać zasadę działania tego narzędzia, proponuję narysować kilka przecinających się linii w sposób pokazany na poniŜszym rysunku.

Rys. 1 Chcemy z narysowanych linii otrzymać trójkąt prostokątny, czyli wystające poza niego kawałki linii są zbędne -- trzeba je obciąć! W tym celu naciskamy ikonę modyfikatora

utnij
Rys. 2 i czytamy co program ma nam do powiedzenia:

Rys. 3 Jak widzimy, mamy wybrać krawędzie, do których mają zostać docięte niepotrzebne kawałki linii -- wybierzmy na początek linię pionową i kliknijmy prawym klawiszem myszy w celu zakończenia wybierania.

42

Rys. 4 Jak widać, linia będąca teraz krawędzią cięcia zmieniła się w linię przerywaną, natomiast program informuje nas, Ŝe moŜemy wskazać odcinki, które chcemy obciąć za pomocą wskazanej krawędzi cięcia. Rys. 5 Po wskazaniu linii przecinających krawędź cięcia linie te znikają -- przedstawia to poniŜszy rysunek:

Rys. 6

43

Teraz moŜesz powtórzyć opisaną operację dla pozostałych krawędzi i na zakończenie ćwiczenia powinieneś otrzymać trójkąt pokazany na poniŜszym rysunku.

Rys. 7 Aby przerwać działanie funkcji, naciskamy klawisz ESC.

wydłuŜ
Kolejnym równie niezbędnym modyfikatorem działającym w sposób przeciwny do poprzedniego jest modyfikator wydłuż. Pozwala on naciągnąć zbyt krótkie linie do wskazanej krawędzi. Aby zademonstrować jego działanie, zróbmy prościutki przykładzik. Narysujmy sobie dwie linie w pokazany poniŜej sposób:

Rys. 8 Jak widzimy, nie dochodzą one do siebie, a my chcemy, aby stykały się w jednym punkcie -- Ŝeby tego dokonać, klikamy ikonkę narzędzia wydłuż Rys. 9 i postępujemy zgodnie z zaleceniami programu -- najpierw wybieramy krawędź, do której będziemy naciągali -- enigmatycznie nazwaną obwiednią.

Rys. 10 Po kliknięciu prawym klawiszem myszy lub naciśnięciu klawisza Enter wskazujemy obiekt do wydłuŜenia i juŜ -- powinniśmy otrzymać obiekt podobny do tego, który przedstawia poniŜszy rysunek.

44

Rys. 11

przedłuŜ
Jak widzimy, pokazane modyfikatory są bardzo przydatne i niejednokrotnie pozwolą zaoszczędzić jakŜe cenny czas. Aby przerwać działanie funkcji naciskamy klawisz ESC. Kolejnym modyfikatorem, który omówię, będzie modyfikator Przedłuż -- jest on przeze mnie rzadko stosowany, poniewaŜ -- jak mówiłem na jednej z pierwszych lekcji -- kaŜdy rysunek moŜna narysować na minimum 100 sposobów. Dlatego teŜ ja zastępuję ten modyfikator narzędziem wydłuŜ. Lecz to, Ŝe ja rzadko stosuję modyfikator Przedłuż nie świadczy o jego nieprzydatności. Modyfikator ten moŜe być stosowany podczas rysowania na przykład osi wału -- niejednokrotnie zdarza się, Ŝe projektant zaczyna tworzyć swój projekt właśnie od osi i po narysowaniu całego obiektu musi wydłuŜyć lub skrócić linię środkową. Wtedy klikamy ikonę narzędzia przedłuż, Rys. 12 przyciskamy klawisz Y, aby powiedzieć AutoCAD-owi, Ŝe chcemy aby nasza linia wydłuŜała się w sposób dynamiczny, wskazujemy linię, którą chcemy przedłuŜyć, i określamy nowy koniec linii. Aby przerwać działanie funkcji, naciskamy klawisz ESC.

rozciągnij
Kolejnym mało uŜywanym modyfikatorem jest narzędzie Rozciągnij. Modyfikator ten pozwala na naciągnięcie wielokąta. Aby zobaczyć działanie tego narzędzia, narysujmy sobie np. prostokąt i spróbujmy naciągnąć go w jedną stronę. Klikamy zatem ikonę: Rys. 13 wskazujemy obiekt do naciągnięcia, następnie wskazujemy punkt bazowy -- znany juŜ z innych modyfikatorów, np. Przesuń. Następnie przemieszczamy wybrany punkt w nowe miejsce. UwaŜam, Ŝe narzędzie to będzie rzadko stosowane, poniewaŜ jest ono mało precyzyjne i niestabilne -- nie kaŜda próba jego uŜycia daje zamierzony efekt. Ponadto moŜna jego działanie, podobnie jak działanie narzędzia Przedłuż, zastąpić np. uchwytami, o których za chwilę.

45

przerwij
Kolejnym modyfikatorem, jaki oferuje AutoCAD, jest narzędzie Przerwij, stosowane do rozrywania figur. Narzędzie to jest przeze mnie stosowane głównie do rozrywania okręgów, jeśli chcę otrzymać obiekt podobny do tego zaprezentowanego na poniŜszym rysunku.

Rys. 14 Aby uzyskać taką figurę, proponuję zacząć od narysowania okręgu -- po tej operacji klikamy ikonę narzędzia przerwij: Rys. 15 następnie wybieramy narysowany uprzednio okrąg i czytamy co program ma nam do powiedzenia:

Rys. 16 Jak widzimy, AutoCAD traktuje wskazany przez nas punkt na okręgu, który kliknęliśmy w celu jego wybrania, jako pierwszy punkt do przecięcia i prosi o podanie kolejnego punktu lub daje moŜliwość ponownego, juŜ zupełnie świadomego wskazania pierwszego punktu przerwania. Skorzystamy z drugiej opcji i naciśnijmy klawisz P -- teraz kolejno wskazujemy pierwszy i drugi punkt przerwania i w rezultacie otrzymamy pokazany powyŜej obiekt.

Rys. 17

omówienie uchwytów
Na koniec chciałbym pokrótce omówić tak zwane uchwyty. Co to są uchwyty kaŜdy juŜ pewnie wie -- obrazowo mówiąc małe niebieskie kwadraciki pokazujące się w charakterystycznych punktach wskazanych obiektów.

46

Rys. 18 Jak widzimy, za pomocą uchwytów moŜemy dokonać podstawowych modyfikacji elementu, takich jak jego przesunięcie, naciągnięcie czy przedłuŜenie. Wystarczy kliknąć wybrany uchwyt i przemieścić go w inne miejsce, aby powiększyć okrąg:

Rys. 19 czy przedłuŜyć linię:

Rys. 20 Jak więc widać, uchwyty mają wiele zastosowań i potrafią znacznie ułatwić pracę projektanta. Następna lekcja będzie zawierała ostatnie narzędzia modyfikacyjne i praktycznie będzie moŜna zabrać się do pracy.

Lekcja 9 -- Modyfikacja -- ostatnie szlify
Poprzednia lekcja obejmowała wiele zagadnień niezbędnych do prawidłowego narysowania profesjonalnie wyglądającego rysunku. Poznaliśmy takie narzędzia modyfikacyjne, jak utnij, wydłuŜ, przedłuŜ, rozciągnij, przerwij oraz zostały omówione uchwyty. Do pełnego szczęścia brakuje nam jeszcze wiedzy na temat takich modyfikatorów, jak skala, fazuj i zaokrągl. Modyfikatory te przydają się podczas

47

tworzenia -- jak to moŜna określić -- ostatnich szlifów rysunkowych. Ale dosyć teoretyzowania, przejdźmy jak zwykle do konkretów.

skala
Pierwszym z omawianych dziś narzędzi będzie modyfikator skali. Narzędzie to słuŜy do powiększania lub zmniejszania wybranych obiektów z zastosowaniem odpowiedniego współczynnika skali. Aby wykorzystać modyfikator w działaniu, proponuję przygotować sobie jakiś prosty obiekt, na którym zastosujemy skalowanie. Powiedzmy, Ŝe narysujemy sobie obiekt podobny do tego pokazanego na poniŜszym rysunku:

Rys. 1 Mając przygotowany obiekt naciskamy ikonkę skali Rys. 2 i czytamy co program ma nam do zakomunikowania. AutoCAD starym zwyczajem prosi o wybranie obiektów, które chcemy skalować -- my wybieramy przygotowany wcześniej element i klikamy prawym klawiszem myszy. Następnie program zapyta o punkt bazowy (punkt ten został omówiony przy okazji poprzednich modyfikatorów jako punkt odniesienia). Powiedzmy, Ŝe wskaŜemy dolny "roŜek" naszego elementu. Jak widać, po wskazaniu tego punktu moŜemy automatycznie -- poprzez ruchy myszy -powiększyć bądź pomniejszyć wskazany obiekt względem wskazanego punktu bazowego. Dokonanie takiego skalowania jest bardzo niedokładne, a co za tym idzie nie powinno być stosowane przez szanującego się konstruktora. Jedynym dokładnym skalowaniem, jakie moŜemy przeprowadzić, jest skalowanie z zastosowaniem współczynnika skali (AutoCAD podaje tę opcję jako domyślną). Współczynnik skali określa, czy wybrane elementy mają zostać powiększone -- gdy jest on większy od 1 -czy zmniejszone -- gdy jest on mniejszy od 1. Wracając do naszego przykładu, proponuję powiększyć nasz obiekt dwukrotnie wprowadzając cyfrę 2 jako współczynnik skali -- program natychmiast reaguje na nasze polecenie, powiększając obiekt dwukrotnie. PoniŜszy rysunek obrazuje kolejne etapy dialogu z programem i jego efekty.

48

Rys. 3

fazuj
Kolejnym modyfikatorem, jaki postaram się omówić podczas tej lekcji, będzie modyfikator Fazuj. Modyfikacja ta jest często uŜywana przez mechaników projektujących np. wały przekładni zębatych. Aby zapoznać się z tym modyfikatorem, proponuję narysowanie sobie kawałka takiego właśnie wału.

Rys. 4 Teraz określimy sobie które stopnie wału chcemy fazować -- powiedzmy, Ŝe chcemy fazować skrajne elementy wału.

Rys. 5 Pozostałe stopnie zaokrąglimy. Zaczniemy jednak mimo wszystko od fazowania i kolejnym krokiem podczas projektowania faz jest określenie wymiarów fazy. Powiedzmy, Ŝe ustalimy, iŜ faza ma mieć następujące wymiary:

49

Rys. 6 Po dokonaniu takich ustaleń wstępnych pora na rozpoczęcie fazowania. Zaczynamy od zmiany domyślnych ustawień fazowania na nasze własne zgodne z ustaleniami. Klikamy więc ikonę fazowania Rys. 7 i czytamy co AutoCAD ma nam do powiedzenia.

Rys. 8 Program informuje nas o aktualnym ustawieniu fazowania -- jak widzimy, jest ono ustawione na fazę "po 10 mm" -- my załoŜyliśmy, Ŝe nasze fazowanie będzie miało po 2 mm, więc naciskamy literę F. Potwierdzamy jak zwykle klawiszem Enter, aby przejść do trybu ustalania faz. Program prosi o podanie pierwszego wymiaru -- 2, następnie pada pytanie o drugi wymiar -- 2 i AutoCAD kończy działanie funkcji. Nie jest to niczym nieprawidłowym; przy następnym wywołaniu funkcji program poinformuje nas, Ŝe ustawienia skalowania są takie, jakie wprowadziliśmy, i przystąpimy do fazowania wskazując kolejno linie, które chcemy fazować.

Rys. 9 Proponuję przećwiczyć pozostałe funkcje tego narzędzia -- ich wykorzystanie jest równie proste jak działanie omówionej opcji.

zaokrągl
Kolejnym narzędziem, jakie postaram się pokrótce omówić, będzie modyfikator

Zaokrągl. Zasada jego wykorzystania jest podobna do fazowania, więc pokaŜę jedynie

50

kolejne kroki, jakie musimy wykonać podczas zaokrąglania krawędzi. Mamy przygotowany nasz wałek, więc zaokrąglijmy jego krawędzie. Klikamy ikonę Zaokrągl. Rys. 10 i widzimy, Ŝe program znów informuje nas o aktualnych ustawieniach promienia zaokrąglenia.

Rys. 11 Powiedzmy, Ŝe chcemy zmienić domyślny promień zaokrąglenia na np. 5. Wciskamy zatem literę R, potwierdzamy jak zwykle klawiszem Enter i wprowadzamy naszą wartość 5. Polecenie -- jak poprzednie -- kończy swoje działanie. Aby wykonać zaokrąglenie interesującego nas elementu, musimy kliknąć ikonkę zaokrąglania ponownie i następnie, jak przy fazowaniu, wskazać kolejno dwie linie w celu wykonania między nimi zaokrąglenia.

Rys. 12 Jako Ŝe obie z wymienionych funkcji działają podobnie, nie ma sensu dłuŜej się rozwodzić nad ich zastosowaniem czy sposobem rysowania. Jest jednak parę spraw, na które chciałbym zwrócić szczególną uwagę. A mianowicie dosyć często podczas rysowania zaokrąglenia czy fazowania znika bezpowrotnie jedna z linii, które wybieraliśmy.

Rys. 13 Jest to sprawa bardzo częsta i normalna -- naleŜy w takim przypadku przedłuŜyć obciętą linię. Nie świadczy to o ułomności oprogramowania, poniewaŜ jego reakcja jest słuszna - nastąpiło zaokrąglenie i moŜna przyjąć, Ŝe obcięta linia właśnie jest tym zaokrągleniem. Na tym chciałbym zakończyć wycieczkę po modyfikatorach programu AutoCAD. Po tej lekcji potrafimy juŜ korzystać z podstawowych funkcji kaŜdego narzędzia rysunkowego i modyfikacyjnego i jesteśmy w stanie narysować kaŜdy projekt -- jeszcze mało dokładnie, ale przy odrobinie samozaparcia... Kolejna lekcja będzie traktowała o narzędziach rysowania precyzyjnego (OSNAP). Dowiemy się jak dokładnie połączyć ze sobą dwie linie, jak znaleźć środek odcinka czy okręgu. Zapraszam zatem do dalszego studiowania AutoCAD-a razem z nami.

Lekcja 10 -- Narzędzia rysowania precyzyjnego 51

Poprzednia lekcja omawiała ostatni "pakiet" narzędzi modyfikacyjnych odpowiedzialnych za skalowanie obiektów, zaokrąglanie i fazowanie ich krawędzi. Dziś dowiemy się, w jaki sposób precyzyjnie narysować obiekt z zachowaniem Ŝądanych wymiarów i odległości. Aby lekcja dotycząca narzędzi do rysowania precyzyjnego nie była nudna, proponuję, aby po kilku słowach wstępu na temat tego, co to są narzędzia powszechnie nazywane OSNAP-em i do czego moŜna je wykorzystywać, przejść do wykonywania konkretnego przykładu. Tak więc co to są narzędzia rysowania precyzyjnego? Bardzo często podczas tworzenia modelu zaistniała potrzeba połączenia końców dwóch linii czy narysowania linii dokładnie w środku pewnego odcinka i tu z pomocą przychodzi OSNAP. AutoCAD poprzez szereg symboli graficznych podpowiada konstruktorowi jakiego narzędzia moŜna uŜyć w danej chwili do rysowania precyzyjnego (AutoCAD nazywa je trybami lokalizacji względem obiektu). AutoCAD oferuje ich całkiem sporo:

Rys. 1 Jak widać na powyŜszym rysunku, niektóre tryby lokalizacji moŜemy włączyć na stałe, a inne mogą być wybierane np. bezpośrednio z paska narzędzi.

Rys. 2 Aby uruchomić tryby lokalizacji na obrabianym rysunku, moŜemy wcisnąć klawisz F3 na klawiaturze lub nacisnąć ikonkę znajdującą się w dolnym pasku AutoCAD-a.

52

Rys. 3 Wywołania poszczególnych narzędzi rysowania precyzyjnego moŜemy równieŜ dokonać naciskając Shift+prawy klawisz myszy. Pojawi się wtedy poniŜsze okno. Będziemy mogli wybrać dowolny tryb lokalizacji oraz będziemy w stanie zmienić Nastawy obiektu w celu włączenia stałych punktów lokalizacji.

Rys. 4 To moŜe tyle na temat uruchamiania narzędzi rysowania precyzyjnego. Przeanalizujmy teraz przykład, który pomoŜe nam poznać szczegóły uŜywania trybów lokalizacji oraz innych narzędzi, np. śledzenia biegunowego. Proponuję narysowanie elementu podobnego do poniŜszego:

53

Rys. 5 Nie będziemy go jeszcze wymiarowali -- wymiary podałem jedynie orientacyjnie -chodzi wyłącznie o zasadę kreślenia obiektu. Proponuję zabrać się do pracy i nasz obiekt rozpocząć od narysowania okręgu o średnicy 40 mm.

Rys. 6 Kolejnym krokiem będzie narysowanie duŜego okręgu o średnicy 400 mm, mającego środek dokładnie w środku małego okręgu (okręgi koncentryczne). Aby tego dokonać, klikamy na ikonę okręgu, uruchamiamy tryb śledzenia (najlepiej klikając ikonę Znajdź

centrum na pasku narzędzi -- Lokalizacja).

54

Rys. 7 Następnie zbliŜamy się do narysowanego wcześniej okręgu i czekamy, aŜ pojawi się znacznik środka okręgu (Ŝółty okrąg w środku).

Rys. 8 Kiedy go zobaczymy, klikamy lewym klawiszem myszy i podajemy promień duŜego okręgu równy 200 mm (mm nie wpisujemy). Teraz nasz rysunek powinien wyglądać następująco:

Rys. 9 Kolejny punkt to narysowanie elementów umieszczonych w środku -- proponuję zrobić to w pokazany powyŜej sposób, czyli wstawmy kolejno dwa okręgi o następujących średnicach:

55

• •

60 mm 180 mm

Otrzymamy coś podobnego do przedstawionego poniŜej rysunku:

Rys. 10 Następnie narysujemy linię zaczynającą się w środku najmniejszego okręgu i biegnącą do tak zwanego kwadrantu okręgu największego.

56

Rys. 11 Po tym dokonamy obrotu narysowanej linii względem środka najmniejszego okręgu o 30° Otrzymamy element podobny do poniŜszego rysunku:

57

Rys. 12 Jako Ŝe chcemy aby element był ograniczony prostymi z dwóch stron, proponuję narysowanie kolejnej linii tak, aby zaczynała się ona znów w środku małego okręgu i kończyła się w kwadrancie najmniejszego, po czym proponuję obrócenie jej ponownie, lecz tym razem o -30°. Po naszych zabiegach powinno powstać coś podobnego do poniŜszego rysunku:

58

Rys. 13 Teraz pozostaje tylko powycinanie niepotrzebnych linii za pomocą polecenia Utnij i powinniśmy otrzymać podobny twór.

59

Rys. 14 Lecz to jeszcze nie koniec -- musimy jeszcze zaokrąglić krawędzie naszego otworu -wykorzystamy do tego zadania poznany na poprzedniej lekcji modyfikator Zaokrągl. Klikamy więc jego ikonę i sprawdzamy, jakie ma ustawienia -- jeśli są inne od zaplanowanych -- łuki po 10 mm -- musimy je zmienić i następnie zaokrąglić krawędzie otworu. Po wykonaniu powyŜszego zadania nasz rysunek powinien wyglądać następująco:

60

Rys. 15 JednakŜe nasz projekt ma zawierać trzy takie otwory, a my mamy tylko jeden -- aby nie rysować kaŜdego z otworów z osobna, zastosujmy szyk. Klikamy więc ikonę Szyku, następnie zaznaczamy obiekty, decydujemy, Ŝe chcemy wykonać szyk kołowy K, następnie określamy za pomocą trybu lokalizacji środek szyku kołowego jako środek małego okręgu, podajemy, Ŝe chcemy wygenerować trzy obiekty w pełnym okręgu (3600) -- oczywiście mają się one obracać -- i po naszym zabiegu rysunek powinien wyglądać następująco:

61

Rys. 16 Teraz wystarczy obrócić wygenerowane elementy o 60° i nasz obiekt jest gotowy.

62

Rys. 17 Myślę, Ŝe pokazany przykład przekonał Cię do korzystania z narzędzi rysowania precyzyjnego. Jak widać, przerobienie poprzednich lekcji jest konieczne do wykonania tego przykładu -- celowo nie opisywałem juŜ dokładnie co kliknąć np. przy obrotach czy szyku, poniewaŜ lekcja miałaby wtedy rozmiary sporej ksiąŜki. Podczas następnej lekcji pokaŜę jak uŜywać narzędzi słuŜących do oglądania rysunku.

Lekcja 11 -- Narzędzia słuŜące do oglądania rysunku (ZOOM, PAN)
Poprzednia lekcja wprowadziła nas w arkana rysowania precyzyjnego oraz jego zastosowania w połączeniu z dotychczas poznanymi narzędziami. Na dzisiejszej lekcji pokaŜę narzędzia słuŜące do oglądania efektów naszej pracy oraz powiem jak ich uŜywać, aby praca stała się bardziej efektywna. Podstawy stosowania tych narzędzi podałem w lekcji trzeciej -- teraz je rozwinę. Aby rozpocząć naukę trzeba mieć co oglądać. Proponuję wykonać jakiś prosty model -w miarę duŜy -- który będziemy sukcesywnie "zoomować" i ulepszać.

63

Rys. 1 Jako Ŝe mamy wykonany model, zaczniemy od powiększenia go na cały ekran -- aby tego dokonać wciskamy ikonę zoom zakres pozwalającą na pokazanie wszystkiego, co zostało narysowane na aktualnie edytowanym rysunku w największym powiększeniu.

Rys. 2 Czyli jeśli chcemy zobaczyć całość naszej pracy na całym ekranie, wciskamy powyŜszy przycisk i juŜ.

Rys. 3 Kolejnym rodzajem zoomu globalnego jest zoom wszystko,

Rys. 4

64

pozwalający na zobaczenie całości rysunku na podstawie wprowadzonego zakresu strony. I tak na przykład dla wprowadzonej strony A4 narzędzie to pokaŜe wszystko to, co mieści w sobie strona A4 oraz pozostałe obiekty będące na rysunku, wychodzące poza zdefiniowane granice.

Rys. 4 Następne narzędzie, jakie omówię, pozwala powiększać i pomniejszać cały obszar rysunkowy. Polecenie powiększa lub pomniejsza obszar rysunkowy o zadaną wartość.

Rys. 5 Co do tego narzędzia zapewne nie ma wątpliwości, tak więc teraz zajmiemy się narzędziami bardziej zaawansowanymi. Zacznę od zoomu pozwalającego na zbliŜenie się do wybranego fragmentu rysunku, czyli polecenia zoom okno.

Rys. 6 Wszechstronność tego polecenia spowoduje, Ŝe będzie ono wykorzystywane przez nas w praktycznie kaŜdym projekcie -- za jego pomocą moŜemy zobaczyć z bliska dowolny element rysunku i np. dorysować tam nowy jego fragment.

65

Rys. 7 Kolejnym sposobem na obejrzenie rysunku jest tak zwany zoom dynamiczny, pozwalający na odpowiednie dopasowanie pola widokowego do potrzeb, jakie wynikają w danej chwili. Po naciśnięciu ikony zoomu dynamicznego:

Rys. 8 AutoCAD przechodzi do pokazania całości rysunku wraz z zaznaczeniem zielonym obramowaniem miejsca aktualnie oglądanego

66

Rys. 9 oraz z zaznaczeniem szarym obramowaniem miejsca, a raczej obszaru, który moŜe zostać obejrzany.

Rys. 10 Nazwa tego narzędzia powstała od tego, Ŝe rozmiar podglądanego obszaru moŜemy dowolnie zmieniać oraz przesuwać go w dowolne miejsce. Następne narzędzie to zoom skala.

Rys. 11 Pozwala ono na powiększenie bądź pomniejszenie edytowanego rysunku o zadany współczynnik skali. Ostatnim omawianym narzędziem w tej grupie będzie zoom centrum.

Rys. 12 Narzędzie to pozwala na pokazanie fragmentu rysunku z zadanym współczynnikiem powiększenia, przy załoŜeniu, Ŝe wskazany prędzej punkt jest w centrum powiększonego obszaru. Jak widać, przedstawienie narzędzi do oglądania rysunku nie jest łatwą rzeczą, poniewaŜ trudno powiązać je z konkretną akcją, lecz nie chodzi tu o to, aby demonstrować wszystkie ich opcje, ale nadmienić słowo na temat zasadności ich stosowania. Postaram się przybliŜyć teraz jeszcze jedno bardzo przydatne narzędzie, będące po trosze kompilacją zoomu dynamicznego i narzędzia łapki (omówione na lekcji 3.). Mam

67

tu na myśli narzędzie o nazwie podgląd. Pozwala ono na podejrzenie niejako z lotu ptaka całego edytowanego rysunku oraz zbliŜanie się do jego poszczególnych części. Po kliknięciu na ikonę narzędzia podgląd,

Rys. 13 mamy do dyspozycji okno zawierające cały edytowany rysunek,

Rys. 14 wraz z zaznaczonym obszarem, który jest aktualnie obrabiany. Przedstawione powyŜej narzędzia są najczęściej stosowanymi podczas pracy z AutoCADem, z tego teŜ względu będziemy mieli z nimi stały kontakt. Ponadto następna lekcja związana bezpośrednio z warstwami pozwoli na "pobawienie się" równieŜ zoomem, poniewaŜ zakładaniu warstw będzie towarzyszył konkretny projekt, jaki wykonamy wspólnymi siłami.

Lekcja 12 -- Warstwy
Poprzednia lekcja podejmowała dosyć trudny temat związany z oglądaniem efektów naszej pracy. Lekcja, którą w tej chwili zaczynasz czytać Drogi Czytelniku, będzie traktowała o warstwach. Brzmi groźnie, lecz zaraz je poskromimy. Co to są warstwy? Zapewne niejednokrotnie oglądałeś przezroczyste kartki papieru -- warstwy to właśnie takie przezroczyste kartki. Jeśli narysujesz coś na jednej z nich, będzie to widać praktycznie na wszystkich. Oczywiście, wprowadzenie warstw w AutoCAD-zie ma wiele zalet. Jedną z nich jest moŜliwość grupowania tych samych elementów na jednej warstwie (kreskowanie, linie konturowe itd.). W zamierzchłych czasach kolory przypisywane do warstw były odpowiednio interpretowane przez plotery pisakowe (odpowiedni kolor zawierał informacje o odpowiednim rodzaju linii) -- ten sposób jest wykorzystywany do dziś. OK, zacznijmy zatem, zgodnie z obietnicą, wspólnie tworzyć projekt. Pozwoli nam to na jednoczesne zaznajomienie się z warstwami i utrwalenie zdobytych dotychczas wiadomości. Proponuję narysować blaszkę z czterema otworami, podobną do tej, jaką widać na poniŜszym rysunku.

68

Rys. 1 Jak widać, rysunek nie jest trudny. Nie chodzi jednak o stworzenie projektu Pentagonu, lecz o pokazanie drogi, którą będziemy podąŜać, wykonując kolejne projekty. W początkowej fazie tworzenia nowego rysunku powinniśmy załoŜyć warstwy. ZałoŜenie ich na tym etapie od razu umoŜliwia grupowanie pewnych elementów rysunku. Podczas dalszej pracy moŜemy zakładać kolejne, potrzebne w dane chwili warstwy oraz usuwać niepotrzebne. WaŜne jest, aby podstawowa pula warstw, które są zakładane w kaŜdym projekcie była niezmienna. Z własnego doświadczenia wiem, Ŝe niezbędne będą warstwy, na których będziemy tworzyli linie osiowe, kreskowanie, wymiarowanie, gwinty, itd. Proponuję dobrze przemyśleć, jakie warstwy zostaną załoŜone w pierwszej kolejności. Po dokonaniu wyboru, jakie warstwy chcemy załoŜyć i ile ich ma być, powinniśmy przemyśleć, jakich kolorów uŜyjemy w celu odróŜnienia kolejnych warstw od siebie oraz jakie rodzaje linii zostaną przydzielone kaŜdej warstwie. Na zakończenie tych teoretycznych rozwaŜań proponuję jeszcze jedną, małą rzecz. Proszę nie zastanawiać się nad warstwą, na której będziemy rysować kontury naszego elementu -- narysujemy je na warstwie oznaczonej jako "0" -- warstwa zerowa. Powód jest bardzo prosty -wszystkie warstwy z rysunku moŜemy usunąć -- warstwy zerowej nie (jest to warstwa, która zawsze musi zostać na rysunku). Po tych wszystkich przemyśleniach zacznijmy zakładanie warstw oraz ich nazywanie -proponuję nazywać je w sposób czytelny, np. kreskowanie, a nie K01, poniewaŜ po powrocie do rysunku za 2-3 tygodnie skrót K01 nie powie nam nic -- to pewne! Aby dokonać działań związanych z dodawaniem odpowiednich warstw, klikamy poniŜszą

69

ikonę:

Rys. 2 Naszym oczom ukazuje się okienko Menadżer cech warstw.

Rys. 3 Jak widać, okienko otwiera się z załoŜoną warstwą zerową. Jak zapewne zauwaŜyłeś, warstwa zerowa ma z góry przypisany kolor, rodzaj i grubość linii. Parametry te moŜna zmieniać, lecz sądzę, Ŝe dla warstwy zerowej nie warto. Zacznijmy więc od dodawania własnych warstw. Proponuję dla potrzeb naszego projektu załoŜenie dwóch dodatkowych warstw: pierwszej o nazwie Linie Osiowe i drugiej o nazwie Wymiarowanie. Jak tego dokonać? Klikamy przycisk Nowa i w uzyskanym wpisie odpowiednio nazywamy warstwę.

70

Rys. 4 Wspomnianą czynność powtarzamy w celu załoŜenia kolejnej warstwy Wymiarowanie. Mając załoŜone interesujące nas warstwy, moŜemy spokojnie zająć się przypisywaniem im kolorów. Aby tego dokonać, klikamy biały "kwadracik" i naszym oczom ukazuje się okienko zawierające paletę aktualnie dostępnych kolorów.

71

Rys. 5 Proponuję, aby podstawowe warstwy, zawsze znajdujące się na rysunku, miały kolory zaczerpnięte z tabeli kolorów standardowych.

Rys. 6 Warstwie Linie Osiowe przypisujemy kolor błękitny --, a dla wymiarowania kolor Ŝółty

. Po wstawieniu kolorów nasz MenedŜer powinien wyglądać następująco:

72

Rys. 7 Kolejnym, bardzo waŜnym krokiem na drodze do profesjonalnie wykonanego rysunku będzie przypisanie kolejnym warstwom odpowiedniego rodzaju linii. Jak wiemy, linie osiowe składają się z naprzemianległych kropek i kresek (linia kropkowo-kreskowa), więc powinniśmy taką linię przypisać do tej warstwy. Aby tego dokonać, na warstwie

Linie Osiowe klikamy napis Continous. Po tym zabiegu otwiera się okienko pozwalające
wybrać rodzaj linii.

73

Rys. 8 I tu spotyka nas pierwsza niespodzianka -- w otwartym okienku nie ma naszej linii kropkowo-kreskowej. Ale jest tam przycisk Wczytaj pozwalający uzupełnić cały pakiet potrzebnych nam linii. Naciśnijmy zatem ten przycisk. Naszym oczom ukaŜe się kolejne okno zawierające wszystkie rodzaje linii. Są one zgromadzone w pliku acadiso.lin. Proponuję zaznaczyć pierwszą linię, a następnie poprzez kombinację klawiszy Ctrl+a zaznaczyć wszystkie linie. Potwierdzenie wyboru przyciskiem OK przypieczętuje wybór. Teraz pozostaje wybranie odpowiedniej linii ze zbioru.

74

Rys. 9 Na tak przygotowanym rysunku moŜemy narysować zaplanowany element -- oczywiście kaŜdy z Was narysuje element inaczej. WaŜne jest, aby kolejne kroki rysowania poprzedzać przełączaniem się na kolejne warstwy. Zaczniemy od narysowania prostokąta o podanych wymiarach, następnie zaokrąglimy jego krawędzie -- wszystkie te operacje przeprowadzimy na warstwie zerowej. Następnie narysujemy linie osiowe dla otworów -- te z kolei narysujemy na warstwie o nazwie Linie Osiowe -- poniŜszy rysunek pokazuje, w jaki sposób najszybciej przechodzić pomiędzy kolejnymi warstwami.

75

Rys. 10 Wskazanie odpowiedniej warstwy pozwala na natychmiastowe przejście do niej. W kolejnym kroku przełączamy się na warstwę zerową i rysujemy otwory. I właściwie sprawa projektu oraz warstw zostaje zakończona. Jak widać, przy edycji warstw (obok jej nazwy) istnieją dziwne piktogramy -opowiadanie o nich "na sucho" nie ma sensu -- postaram się przybliŜyć je podczas omawiania bloków rysunkowych. Będzie to juŜ jednak kolejna lekcja...

Lekcja 13 -- Bloki rysunkowe
Poprzednia lekcja omawiała warstwy. Stosowaliśmy je w celu nadania tworzonym projektom profesjonalnego wyglądu oraz w celu umoŜliwienia grupowania poszczególnych, kluczowych elementów rysunku. W tej lekcji postaram się przybliŜyć zagadnienie bloków. JakŜe często, rysując kolejny raz jakiś bardzo skomplikowany element, myślałeś o tym, aby skorzystać z rysunku, który juŜ kiedyś robiłeś. Dokonywałeś przy tym sztuk magicznych. Aby element ten odzyskać z narysowanego wcześniej rysunku, kasowałeś pozostałe elementy, przenosiłeś. To wszystko przynosiło zamierzony efekt, jednak nakład pracy był bardzo duŜy.

Omówienie rodzajów bloków rysunkowych stosowanych w AutoCADzie
Jak się pewnie domyślasz, jest na to sposób. MoŜna utworzyć sobie bibliotekę standardowych, powtarzalnych elementów i korzystać z niej podczas wykonywania codziennych projektów. Biblioteka taka moŜe być uzupełniana w miarę moŜliwości i w miarę potrzeb -- nie musisz spędzać czterech nocy na jej tworzeniu. MoŜesz ją uzupełniać podczas wykonywania codziennych zadań. Jak tego dokonać? Ano, z zastosowaniem bloków rysunkowych. Bloki rysunkowe, udostępniane przez program AutoCAD, moŜemy podzielić na dwa rodzaje:

• •

bloki wewnętrzne, bloki zewnętrzne.

Bloki wewnętrzne są tworzone przez uŜytkownika na potrzeby danego rysunku i w nim przechowywane. Natomiast bloki zewnętrzne są zapisywane na dysku, dzięki czemu istnieje moŜliwość korzystania z nich podczas tworzenia kolejnego rysunku oraz przez innych pracowników w firmie.

Tworzenie bloków wewnętrznych
Zacznijmy więc od wykonania jakiegoś prostego bloku wewnętrznego, który będziemy mogli wykorzystać podczas tworzenia naszego aktualnego projektu. ZałoŜymy teŜ, Ŝe nie będziemy korzystali z tego bloku w innych rysunkach. Powiedzmy, Ŝe mamy do narysowania płytkę, na której powinno znaleźć się 10 otworów o jednakowej średnicy.

76

MoŜemy, oczywiście, wykonać kopię jednego otworu 10 razy, ale moŜemy równieŜ wykonać blok wewnętrzny będący potrzebnym nam otworem i wstawić ten blok 10 razy do rysunku. W wielu sytuacjach prościej jest wykonać blok ze względu na długotrwałe wybieranie poszczególnych fragmentów do kopiowania. Jedną z waŜnych cech bloku jest moŜliwość wybrania go jednym kliknięciem. OK, dosyć teoretyzowania, zacznijmy od narysowania blaszki, na której umieścimy nasze 10 otworków. Proponuję narysować blaszkę podobną do pokazanej na poniŜszym rysunku (jak widać, pamiętamy o warstwach).

Rys. 1 Teraz narysujmy otworek, który będzie naszym blokiem rysunkowym i zostanie wstawiony 10 razy do naszego "dzieła".

77

Rys. 2 Mając tak przygotowany rysunek, moŜemy zabrać się za tworzenie bloku wewnętrznego składającego się z okręgu oraz linii środkowych. Klikamy ikonkę pokazaną poniŜej. Rys. 3 Naszym oczom ukazuje się następujące okno dialogowe:

Rys. 4 Cały etap tworzenia bloku wewnętrznego sprowadza się do umiejętnego posługiwania się pokazanym powyŜej okienkiem dialogowym. Aby tworzone przez nas bloki były uŜyteczne, będziemy je wykonywali według utartego schematu. I tak, w pierwszym kroku nadamy naszemu blokowi nazwę -- pole Nazwa znajduje się na samej górze okienka dialogowego. Proponuję nazywać bloki w sposób jasny i przejrzysty, poniewaŜ nazwa XCV123g nikomu nic nie powie. Ja nazwę swój blok Otworek. Kolejnym krokiem jest wciśnięcie przycisku Wybierz obiekty na prezentowanym okienku dialogowym. Ten ruch pozwoli na wybranie okręgu oraz linii środkowych. Wybór potwierdzamy klikając prawym przyciskiem myszy. Następny krok to pokazanie punktu wstawienia -- jest to punkt będący miejscem, w którym nasz blok będzie przechowywany (punkt charakterystyczny -- porównywalny z punktem bazowym). Jako punkt wstawienia proponuję wybrać punkt przecięcia środkowych okręgu (środek okręgu). Ostatnim krokiem podczas tworzenia bloku wewnętrznego jest wykonanie opisu bloku. Po naciśnięciu OK nasz blok jest gotowy.

78

Rys. 5

Wstawianie bloków do rysunku
Mamy wykonany blok wewnętrzny. NajwyŜszy czas wstawić go do rysunku. Aby tego dokonać, wciskamy ikonkę polecenia Wstaw blok. Rys. 6 Po kliknięciu powyŜszej ikonki naszym oczom ukaŜe się następujące okienko dialogowe:

Rys. 7 Okienko to pozwala na dokonanie transformacji wstawianego bloku, lecz nas te opcje nie będą w tej chwili interesowały (proponuję poeksperymentować -- proszę równieŜ pamiętać, Ŝe zawsze rysujemy w skali 1:1). WaŜne jest, aby funkcja Określ na ekranie

79

dotycząca Punktu wstawienia była zaznaczona.

Rys. 8 Teraz w okienku Nazwa wystarczy znaleźć nazwę naszego bloku (w naszym przypadku pojawia się ona automatycznie, poniewaŜ mamy tylko jeden blok w rysunku) i nacisnąć

OK. Jak widać, mamy teraz moŜliwość wybrania miejsca wstawienia bloku. Całą
operację powtarzamy 10 razy, aŜ do uzyskania zamierzonego efektu.

Rys. 9 Mając tak przygotowany element montaŜowy, moŜemy wykonać z niego blok zewnętrzny. Najprostszą metodą utworzenia takiego bloku jest wpisanie polecenia

PISZBLOK. Po wpisaniu naszym strudzonym oczom ukaŜe się poniŜsze okienko
dialogowe:

80

Rys. 10 Jak widać, jest ono podobne do okna tworzenia bloku wewnętrznego, więc nie powinniśmy mieć większych kłopotów z jego opanowaniem. Zmianie uległy jedynie dwie górne części okna pozwalające na wybranie istniejącego bloku wewnętrznego, wykonanie bloku z całego rysunku oraz wybranie poszczególnych obiektów, które mają tworzyć blok rysunkowy. Proponuję pozostanie przy opcji domyślnej, czyli Obiekty.

Rys. 11 Zmianie uległa równieŜ dolna część okna zatytułowana Położenie -- pozwala ona nadać nazwę powstającemu blokowi rysunkowemu, wskazać miejsce, gdzie chcemy go przechowywać oraz ustawić jego jednostki.

Rys. 12

Tworzenie bloków zewnętrznych
Jeśli wiemy juŜ, co w okienku "piszczy", zacznijmy tworzyć nasz blok zewnętrzny -- tu równieŜ zastosujemy pewien algorytm. W pierwszym kroku nazwiemy wspomniany blok

81

(proponuję na końcu nazwy napisać _blok -- pozwoli to na jego łatwą identyfikację) i podamy miejsce jego zapisania (moŜe to być równieŜ miejsce sieciowe). Następnie wybierzemy obiekty. Kolejnym krokiem będzie wskazanie punktu bazowego... i juŜ.

Rys. 13 I w tej chwili mamy wykonany blok zewnętrzny, którym moŜemy się dzielić z kaŜdym projektantem. Wstawianie takiego bloku jest analogiczne do wstawiania bloku wewnętrznego -- jedyną róŜnicą jest konieczność znalezienia go na dysku lub w sieci.

Wstawianie plików do rysunku jako blok
KaŜdy rysunek w formacie DWG moŜna wstawiać do innego rysunku jako blok (bloki teŜ mają rozszerzenie DWG). To powinno wystarczyć za całe wyjaśnienie -- sądzę, Ŝe rozpisywanie tego wątku będzie stratą czasu.

Edycja bloków
Powiedziałem, co to są bloki, jak je tworzyć, Ale nie powiedziałem, jak je poprawiać. Ano, bardzo prosto. Jak zapewne zauwaŜyłeś, po kliknięciu wstawionego bloku zaznacza się całość. Aby dokonać edycji poszczególnych fragmentów, musimy go rozbić za pomocą narzędzia ukrytego pod poniŜszą ikonką. Rys. 14 Po kliknięciu tej ikonki wskazujemy obiekty do rozbicia, a następnie przechodzimy do ich edycji, posługując się poznanymi wcześniej narzędziami. I to na razie wszystko. W następnej lekcji opiszę, jak wymiarować narysowany rysunek.

Lekcja 14 -- Wymiarowanie
Poprzednia lekcja zaznajomiła nas ze stosowaniem bloków w rysunkach. Do tej pory

82

wszystko rysowaliśmy precyzyjnie, na warstwach, stosowaliśmy bloki. Wykonywaliśmy praktycznie cały projekt. Teraz przyszła pora, aby go zwymiarować. Dzisiejsza lekcja będzie dotyczyła wymiarowania. Omówię najczęściej wykorzystywane opcje, tzn. te, które pozwalają zwymiarować praktycznie 90% projektów. OK, zatem do pracy. Na początek proponuję wyciągnąć pasek narzędzi związany z wymiarowaniem.

Rys. 1 MoŜna pomyśleć: "jakie to proste, wszystko jest narysowane" -- i tak jest w rzeczywistości. Wymiarowanie jest jedną z najprostszych operacji podczas tworzenia projektu i nie nastręcza kłopotów, jeśli cały rysunek jest wykonany zgodnie z zasadami. Aby przećwiczyć interesujące nas opcje wymiarowania, proponuję narysować element, który "przewymiarujemy" z kaŜdej moŜliwej strony. Będzie to nasz poligon. Sądzę, Ŝe element podobny do przedstawionego poniŜej powinien zadowolić nasze zapędy, przynajmniej na początek.

Rys. 2 Gdy mamy juŜ obiekt do zwymiarowania, moŜemy przełączyć się na warstwę wymiarów i rozpocząć wymiarowanie elementu. Zaczniemy od najprostszego narzędzia, czyli od wymiarowania liniowego.

Rys. 3 Po kliknięciu pokazanej powyŜej ikonki wystarczy wskazać punkt początkowy wymiaru oraz jego punkt końcowy. Jeśli rysunek jest narysowany zgodnie z wszelkimi prawidłami, otrzymany wymiar powinien przedstawiać rzeczywisty wymiar na rysunku. Cała operacja jest prosta, lecz powinna być wykonywana z zastosowaniem rysowania precyzyjnego -- wtedy zawsze będziemy mieć pewność, Ŝe klikamy właściwe punkty, w których zaczepiamy wymiar.

83

Rys. 4 Jeśli zaczęliśmy od przerabiania wymiarów liniowych, postaram się przedstawić, w jaki sposób, bezboleśnie, wstawić wymiary szeregowe oraz wymiary do bazy wymiarowej. Zaczniemy od tworzenia wymiarów szeregowych. Aby wykonać szereg wymiarowy, wstawiamy poznany juŜ wymiar liniowy (jest on wymiarem odniesienia), potem klikamy ikonkę wymiar szeregowy.

Rys. 5 Następnie wstawiamy kolejne punkty wymiarowe. Pierwszy wstawiony wymiar program traktuje jako odniesienie dla kolejnych wymiarów. Po naszej akcji wymiarowej zwymiarowany detal powinien wyglądać następująco:

Rys. 6 Teraz wykonamy wymiarowanie do bazy wymiarowej. RównieŜ zaczynamy od wykonania wymiaru liniowego, a potem klikamy ikonę wymiar do bazy.

Rys. 7 Następnie (jak poprzednio) wstawiamy kolejne punkty wymiarowe. Pierwszy wstawiony wymiar program traktuje jako odniesienie dla kolejnych wymiarów (jako bazę

84

wymiarową). Teraz nasz element powinien wyglądać następująco:

Rys. 8 Kolejnym narzędziem do wymiarowania, które omówię będzie narzędzie szybkiego

wymiarowania.

Rys. 9 Celem tego narzędzia jest ułatwienie pracy projektanta. Wymiarowanie odbywa się poprzez kliknięcie obiektu, który chcemy wymiarować, np. okręgu, linii, itd. Jak widać, został jeszcze jeden wymiar, który moŜemy nazwać wymiarem dopasowującym -- w programie nosi on nazwę wymiaru normalnego. Pozwala on na dopasowanie wymiaru do linii narysowanej pod dowolnym kątem.

Rys. 10 Wstawianie tego wymiaru odbywa się dokładnie w taki sam sposób jak wstawianie wymiaru liniowego.

85

Wymiary liniowe mamy juŜ opanowane. Teraz pora zająć się wymiarowaniem okręgów, łuków i kątów. Aby nie rysować nowego elementu, proponuję nieznacznie zmodyfikować element, który juŜ mamy. Postarajmy się wykonać coś podobnego do poniŜszego rysunku.

Rys. 11 Teraz mamy pole do popisu. Zaczniemy od zwymiarowania promienia zaokrąglenia oraz promienia jednego z małych okręgów. Aby tego dokonać, klikamy następującą ikonkę:

Rys. 12 Następnie wybieramy łuk lub okrąg i klikamy miejsce, w którym ma widnieć nasz wymiar. Cała operacja trwa około kilku sekund i sądzę, Ŝe dalsze rozpisywanie się na jej temat to po prostu nieporozumienie przy naszym obecnym poziomie wiedzy.

Rys. 13 W następnej kolejności omówimy wymiarowanie średnicy. Procedura uŜycia tego narzędzia jest analogiczna do wymiarowania promienia, z tą róŜnicą, Ŝe zwymiarowanie średnicy wymaga kliknięcia poniŜszej ikonki:

Rys. 14 Po kliknięciu wybieramy okrąg, miejsce wstawienia wymiaru i gotowe.

86

Większym problemem jest wymiarowanie kątów. Klikamy zatem ikonkę:

Rys. 15 Następnie wybieramy dwie linie, które są tworzącymi kąta. Po wybraniu tworzących moŜemy wybrać część kąta, którą chcemy zwymiarować.

Rys. 16 Po wybraniu odpowiedniej wielkości kąt zostanie zwymiarowany. Zostało jeszcze do powiedzenia kilka słów na temat oszukiwania AutoCAD-a podczas wymiarowania. Dosyć często zdarza się, Ŝe chcemy przesunąć postawiony wymiar -stosujemy wtedy narzędzie edycja tekstu wymiarowego. Po kliknięciu ikonki:

Rys. 17 moŜemy dowolnie przemieszczać wymiar i to zarówno same linie wymiarowe, jak i napisy wymiarowe. Jeśli z jakiegoś powodu chcemy zmienić opis wymiaru, klikamy ikonkę:

Rys. 18 W następnej kolejności klikamy interesujący nas wymiar. Wprowadzamy N z klawiatury. Wówczas otwiera się nam okno edycji wymiaru. Tu moŜemy dodać znaki stopni, znaki oznaczające średnicę itd. MoŜemy równieŜ zmienić sam wymiar.

87

Rys. 19 Na tym zakończę dzisiejszą lekcję. Pokazane elementy są wystarczające do wykonania 90% wymiarowań na rysunku. Celowo nie pokazałem pracy ze stylami wymiarowania, poniewaŜ jestem zdania, Ŝe na tym etapie jest to zbędne.

Lekcja 15 -- Tworzenie wyrwań, przekrojów
W czternastu poprzednich lekcjach przedstawiłem podstawy AutoCAD-a. Mogłeś się z nich dowiedzieć, w jaki sposób uŜywać poszczególnych narzędzi. Teraz przyszedł czas na rysowanie konkretnych elementów projektu, z którymi na 100% spotkasz się w pracy zawodowej. Gdy mówię o elementach projektu, mam na myśli wyrwania, przekroje oraz przerwania. W tej lekcji pokaŜę algorytmy pozwalające zaoszczędzić masę pracy, a zarazem zyskać czas na przestudiowanie kolejnych lekcji. Bardzo często podczas rysowania projektu zachodzi konieczność wykonania wyrwania w celu dokładnego zademonstrowania detalu. Najlepszym przykładem przedstawienia róŜnych sposobów prezentacji szczegółów danego elementu jest połączenie śrubowe. Jest to podręcznikowy wręcz przykład, poniewaŜ połączenia śrubowe moŜna pokazać na wiele róŜnych sposobów i kaŜdy z nich będzie prawidłowy. PoniŜszy rysunek przedstawia cztery przykłady prezentacji połączenia śrubowego.

Rys. 1. Rysunek przedstawiający połączenie śrubowe, bez zagłębiania się w szczegóły

88

montaŜowe

Rys. 2. Normalna prezentacja połączenia śrubowego

Rys. 3. Połączenie śrubowe z ukrytymi liniami tworzącymi zarys śruby

89

Rys. 4. Połączenie śrubowe z wyrwaniem -- pokaŜę, w jaki sposób moŜna wykonać takie wyrwanie z zastosowaniem narzędzi AutoCAD-a Jak widać, mamy wiele moŜliwości zaprezentowania praktycznie jednego elementu w taki sposób, aby ekipa warsztatowa potrafiła bez problemu wykonać zaprojektowane urządzenie. My jednak skupimy się w tej chwili na wyrwaniu, poniewaŜ z tą formą prezentacji elementów zawsze są problemy. Prezentowanie elementów na pozostałe sposoby jest bardzo łatwe, więc ich omawianie nie ma sensu. OK, dosyć teoretyzowania, zabierzmy się do pracy Pierwszym krokiem jest załoŜenie warstw -- pamiętajmy, Ŝe warstwy moŜemy zakładać w zaleŜności od potrzeb, natomiast warto załoŜyć zestaw minimum pozwalający na wykonanie obrysu, elementów rysowanych cienkimi liniami (zaznaczenie gwintu czy boków samego wyrwania), przypisanie im kolorów oraz rodzajów linii. Drugim krokiem będzie narysowanie dwóch blach -- będą to elementy, które chcemy połączyć oraz pokazać ich wyrwanie. Kolejnym krokiem jest narysowanie śruby wraz z podkładkami -- proponuję narysowanie śruby według Polskiej Normy. Pozwoli to na dobranie podkładek oraz nakrętki według tej samej normy oraz znacznie uprości proces samego projektowania. Normy takie moŜna znaleźć np. pod adresem http://infona.pol.lublin.pl. Następnym krokiem będzie narysowanie elementu wieńczącego nasze połączenie śrubowe, a mianowicie podkładki. Mając tak przygotowane połączenie, czas narysować samo wyrwanie. Zaczniemy zatem od narysowania linii o nieregularnym kształcie po obu stronach trzpienia śruby -proponuję narysowanie tych linii przy pomocy splajnu, co zapewni miękkie zafalowania naszej linii. Postarajmy się, aby narysowane splajny wystawały ponad linie tworzące połączenie śrubowe.

90

Rys. 5 Teraz, za pomocą polecenia Utnij, moŜemy odciąć zbędne elementy. Kolejnym krokiem będzie zaznaczenie pól, które chcemy zakreskować. Klikamy narzędzie Kreskowania i wybieramy wskazanie obszarów do kreskowania.

Rys. 6 Następnie wskazujemy obszary, które chcemy zakreskować -- w tym samym czasie wybieramy rodzaj kreskowania:

91

Rys. 7 i zatwierdzamy całą operację. Efektem naszej pracy powinno być coś zbliŜonego do poniŜszego rysunku.

92

Rys. 8 Te same kroki powtarzamy dla dolnej części wyrwania, pamiętając o przestawieniu kąta kreskowania o 45º. PoniŜszy rysunek prezentuje całkowicie wykonane wyrwanie.

93

Rys. 9 Kolejnym, waŜnym elementem rysunku jest stworzenie przekroju. Przekroje są stosowane przy wielu okazjach, np. jeśli projektant chce pokazać jakiś szczególik na rysunku, który trudno jest pokazać w rzucie lub jeśli wykonanie przekroju jest łatwiejsze i szybsze.

Rys. 10 Często przekroje są stosowane równieŜ w rzutach.

94

Rys. 11 Jak widać, wykonanie przekroju jest banalne -- po prostu dodajemy kreskowania w odpowiednie miejsca, które normalnie są niewidoczne. Dlaczego piszę o tak banalnej sprawie? Ano, dlatego, Ŝe kilka dni temu dostałem rysunek od jednego z projektantów i przekroje zgodnie ze sztuką były zakreskowane, lecz przy pomocy oplecenia Odsuń, a następnie Utnij, a nie przy pomocy polecenia Kreskuj. Elementem często stosowanym podczas prac projektowych (np. na długich profilach) jest stosowanie przerwań profili.

Rys. 12 Jak widać, sprawa jest banalna. Warto jednak wiedzieć, Ŝe takie przerwanie robimy na osobnej warstwie i rysujemy je zwykłą linią. Jestem zdania, Ŝe te kilka słów podpowiedzi pozwoli zaoszczędzić Ci, Drogi Czytelniku, kilka ładnych chwil na odkrywanie własnego sposobu rozwiązania tego typu problemów. Kolejna lekcja przeprowadzi nas przez projektowanie bardzo skomplikowanego kształtu, powiedzmy uszczelki. Pozwoli to uzyskać wprawę w posługiwaniu się narzędziami AutoCAD-a.

Lekcja 16 --Wprawki, testy, bardziej zaawansowane przykłady
Dzisiejszej lekcji nie będę zaczynał od przypomnienia tego, co przerobiliśmy ostatnio. Przećwiczyliśmy juŜ zastosowanie znanych narzędzi i sposoby ich wykorzystania do sprawnego projektowania. Ta lekcja będzie, zgodnie z tytułem, uczyła rysowania skomplikowanych kształtów. Będzie to swego rodzaju tutorial pokazujący, jak powinien wyglądać dobrze wykonany projekt, od A do Z. Aby nie trenować na zbyt wielu przykładach, postanowiłem, Ŝe narysujemy uszczelkę podobną do pokazanej na poniŜszym rysunku.

95

Rys. 1 Jak widać, rysunek nie jest bardzo skomplikowany, ale i nie jest dziecinnie prosty. OK, wstęp mamy za sobą, więc do pracy. Jak zwykle, podczas otwierania nowego projektu, zaczynamy od ustawienia warstw. PoniŜszy rysunek pokazuje kolejne kroki potrzebne do załoŜenia warstw.

• • • • •

Wstawiamy kilka nowych warstw za pomocą przycisku Nowe (1). Nazywamy warstwy (2). Przypisujemy warstwom kolory (3,4,5). Przypisujemy warstwom rodzaje linii (6,7,8,9). Zaznaczamy te warstwy, które ostatecznie nie będą znajdowały się na wydruku -- u nas jest to warstwa pomocnicza (10).

96

Rys. 2 Kolejnym krokiem po załoŜeniu warstw i ich skonfigurowaniu będzie nakreślenie linii pomocniczych, dzięki którym będziemy rysowali nasz obiekt. Zaczniemy od narysowania linii pionowej oraz przecinającej ją linii poziomej.

97

Rys. 3 W punkcie przecięcia tych linii wstawimy okrąg, ale zanim to nastąpi wykreślimy jeszcze jedną linię pomocniczą, równoległą do poziomej. Dokonamy tego kopiując linię dolną w górę o 95 mm za pomocą polecenia Odsuń.

98

Rys. 4 Następnym krokiem będzie narysowanie duŜego okręgu o środku w punkcie przecięcia narysowanych linii pomocniczych.

99

Rys. 5 < linii przecięcia punkcie w równieŜ się znajdującym środku o okrąg mały narysujemy sposób, podobny>

100

Rys. 6 Mając wykreślone okręgi moŜemy narysować łuk łączący je -- wykorzystamy do tego celu narzędzie łuk, dające moŜliwość wykreślenia łuku poprzez wskazanie początkukońca i promienia. Proponuję kreślić łuk z zachowaniem następujących parametrów:

• • •

Początek łuku -- styczny do dolnego okręgu. Koniec -- w punkcie przecięcia górnego okręgu z osią poziomą. Promień łuku -- 145 mm.

101

Rys. 7 Po narysowaniu tego elementu dokonujemy jego odbicia względem osi pionowej z zastosowaniem Lustra. Teraz nasz szkic powinien wyglądać następująco.

Rys. 8 Obcinamy zbędne krawędzie i otrzymujemy następujący kształt.

102

Rys. 9 Jak widać, kształt ten cały czas jest na warstwie pomocniczej, warto więc przenieść obrys na warstwę konturów -- warstwa 0. Wykonujemy to według następującego algorytmu:

• • • •

Zaznaczamy elementy do przeniesienia (1). Klikamy przycisk

Cechy (2).

W otwartym oknie wybieramy warstwę, na którą chcemy przenieść elementy (3,4). Otrzymujemy element na nowej warstwie (5).

103

Rys. 10 Jeśli mamy juŜ narysowany zarys ogólny, czas narysować górne wycięcie. Zaczniemy od odsunięcia górnej linii pomocniczej w dół o 45 mm.

104

Rys. 11 Następnie rysujemy małe okręgi o środkach w miejscach wyznaczonych przez linie pomocnicze.

Rys. 12 Kolejnym krokiem będzie narysowanie linii pionowych łączących kwadranty okręgów.

105

Rys. 13 Po odpowiednim poodcinaniu zbędnych elementów otworek zostanie przygotowany.

Rys. 14 Teraz pozostało tylko przeniesienie go na warstwę konturową.

106

Rys. 15 Został jeszcze rządek otworów u dołu uszczelki. Zrobimy to bardzo szybko. Narysujemy okrąg pomocniczy.

Rys. 16 Następnie przełączymy się na warstwę 0 w celu narysowania pierwszego małego otworu.

Rys. 17 Narysujemy go.

Rys. 18 Następnie, za pomocą polecenia Szyk, wstawimy 5 elementów na kącie 180 stopni względem środka okręgu pomocniczego. Zostało jeszcze przeniesienie linii osiowych z warstwy pomocniczej na osiową.

107

Rys. 19 Ostatnia czynność to zwymiarowanie całości. W ten sposób powstaje nasza tytułowa uszczelka. Na tym zakończę dzisiejszą lekcję. Na następnej nauczymy się podstaw drukowania w programie AutoCAD.

Lekcja 17 -- Wydruki
Dzisiejsza lekcja będzie niejako podsumowaniem całego cyklu poświęconego początkującym uŜytkownikom programu AutoCAD. Dotychczas, Drogi Czytelniku, dowiedziałeś się jak narysować projekt od podstaw. Teraz nadszedł czas na pokazanie swojej pracy inwestorowi, czyli czas drukowania efektów Twoich działań. Zacznijmy zatem, dla podniesienia swoich umiejętności, od narysowania modelu, który będziemy później drukowali. Jak zwykle narysuję prosty model, pamiętając jednak o warstwach, kolorach i typach linii.

108

Rys. 1 Jak widać, na modelu znajduje się kilka wymiarów i są załoŜone warstwy -- nie zaleŜy mi na wykonaniu super dokładnego modelu, lecz na pokazaniu zasad efektywnego drukowania. Kolejnym krokiem (po narysowaniu modelu) będzie przejście z obszaru modelu, w którym do tej pory rysowaliśmy, w obszar papieru. Aby tego dokonać, wciskamy zakładkę zatytułowaną Arkusz 1.

Rys. 2 Z chwilą wejścia w obszar papieru pokaŜe się okno dialogowe pozwalające wybrać rodzaj drukarki.

109

Rys. 3 Jedną z zalet tego okna dialogowego jest moŜliwość przejścia za pomocą odpowiedniej zakładki do ustawień arkusza papieru, na którym dokonamy wydruku. MoŜemy ustawić tu orientację papieru oraz skalę globalną dla naszego arkusza.

Rys. 4 Po zatwierdzeniu wszystkich opcji -- na początek proponuję wybrać opcje domyślne dla

110

naszej drukarki systemowej -- naszym oczom ukaŜe się zdefiniowana kartka papieru z wstawionym w centralnym punkcie przygotowanym przez nas rysunkiem.

Rys. 5 W taki sposób moŜemy wykonać całościowy rysunek, ale co zrobić, jeśli chcemy pokazać pewne fragmenty z bliska? Ano, i na to jest sposób. PokaŜę teraz, jak przygotować wydruk zawierający tak zwane rzutnie. Dzięki nim będziemy mogli pokazać detale rysunkowe w róŜnej skali oraz rozmieścić rzutnie w taki sposób, aby w pełni wykorzystać nasz arkusz rysunkowy. Przejdźmy zatem do zakładki Arkusz 2, zatwierdźmy ustawienia kartki i drukarki oraz usuńmy nasz zdefiniowany obszar wydruku tak, aby otrzymać pustą kartkę. W tej chwili moŜemy zacząć definiować własne rzutnie, w których umieścimy interesujące nas fragmenty rysunku w odpowiedniej skali. Aby ułatwić sobie generowanie rzutni, proponuję wyciągnąć na pulpit pasek narzędzi

Rzutnie.

Rys. 6 Pasek ten pozwala na zarządzanie rzutniami, definiowanie nowych rzutni oraz ustalanie skali w juŜ zdefiniowanych rzutniach. Wypróbujmy zatem "nową zabawkę" -- narysujmy dowolny kształt, np. prostokąt, w dowolnym miejscu na naszej białej kartce. Następnie, za pomocą ikonki zatytułowanej

przekształć obiekt w rzutnie

Rys. 7 zamieńmy narysowany kształt w rzutnię -- w nowej rzutni, praktycznie od razu, pojawi

111

się narysowany przez nas rysunek. Teraz moŜemy bez przeszkód ustawić jego skalę za pomocą menu rozwijanego, które znajduje się na naszym pasku.

Rys. 8 Ktoś moŜe powiedzieć: OK, ale po ustawieniu skali rysunek zniknął! Tak, ale jesteś w stanie go znaleźć za pomocą narzędzia Pan (popularna łapka). Jeśli dwa razy klikniesz wewnątrz zdefiniowanej rzutni, jej obwódka zmieni się na pogrubioną.

Rys. 9 Wtedy moŜesz dowolnie edytować rysunek tak, jak w obszarze modelu -- wystarczy przesunąć rysunek łapką w odpowiednie miejsce i juŜ. Jak widać, rzutnie mogą być prostokątne lub nie -- moŜemy je tworzyć z zastosowaniem polilinii. Nasza inwencja twórcza oraz zmysł artystyczny daje tu szerokie pole do popisu. Arkuszy, na których przedstawimy nasz rysunek, równieŜ moŜemy zdefiniować kilka. Jak widać, nie taki AutoCAD straszny jak go malują. W tej chwili moŜesz, Drogi Czytelniku, spokojnie narysować kaŜdy projekt oraz dokonać jego wydruku -- celowo nie wspomniałem tu o ustawieniach pisaków i innych tego typu rzeczach, poniewaŜ sądzę, Ŝe dobrze jest czasem samodzielnie pogrzebać w programie lub sięgnąć po kolejną część

112

tego kursu -- dla uŜytkowników średniozaawansowanych. Zapraszam zatem na kolejne lekcje.

113