pobieranie: wiczenie 08_09
Pobierz dokument pdfPrzeglądaj wersję html pliku:
cwicz_08_09
H M P R O G R A M O W A N I E W D E L P H I
str. 18
ĆWICZENIE 8 – Operatory arytmetyczne.
1. Pamiętaj, że jeśli zaczynasz pracę na tym komputerze, to trzeba sprawdzić, czy istnieje folder roboczy (Dydaktyka\Delphi) i wyczyścić jego zawartość. 2. Jeśli kontynuujesz pracę nad wcześniej zaczętym programem, to skopiuj z dyskietki do folderu roboczego wszystkie pliki związane z tym projektem (skopiujesz być może całą zawartość dyskietki). Powyższe czynności, niezbędne przy rozpoczynaniu pracy, przypomniane są po raz ostatni
Poznałeś zasady tworzenia interfejsu użytkownika (okien), deklarowania zmiennych, przypisywania im wartości oraz wyświetlania na ekranie wartości zmiennych tekstowych i liczbowych. Zaczniesz wreszcie programować działania matematyczne na zmiennych, które wcześniej zadeklarowałeś i na liczbach. Operatory arytmetyczne stosuje się do obliczania wartości liczbowych. Niżej wymienione są te, które na pewno znasz, a także dwa, z którymi może się jeszcze nie zetknąłeś. Operator Operacja Typ argumentów Typ wyników dodawanie całkowity, rzeczywisty całkowity, rzeczywisty +
* / div mod
odejmowanie mnożenie dzielenie dzielenie całkowite reszta z dzielenia
całkowity, rzeczywisty całkowity, rzeczywisty całkowity, rzeczywisty całkowity, rzeczywisty całkowity, rzeczywisty rzeczywisty (rozszerzony) całkowity całkowity całkowity całkowity
Operatory mogą działać wprost na liczbach, jak i na zmiennych. Niżej podane są przykłady zastosowania operatora dodawania.
4+5.13 alfa+beta 4+beta alfa+5 alfa+3.445+beta+7
Jeśli wartości zmiennych alfa i beta są określone (a powinny), to jako wynik działań powstanie liczba. Najczęściej tę liczbę przypisuje się do zmiennej, np.
delta:=alfa+beta;
(co znaczy: wykonaj dodawanie i wynik tej operacji przypisz do zmiennej delta) lub traktuje jako argument funkcji, np.
sin(alfa+5.19);
(co znaczy: wykonaj dodawanie i wynik tej operacji potraktuj jako argument funkcji sin). 18
cwicz_08_09
H M P R O G R A M O W A N I E W D E L P H I
str. 19
W Ćwiczeniu 5 nadałeś wartości początkowe zmiennym poprzez instrukcję przypisania. Nadałeś też wartości zmiennym, które przechowują wyniki działań. Teraz właśnie te zmienne otrzymają wartości wynikające z rezultatów obliczeń. Oczywiste jest, że w procedurze uruchamianej kliknięciem na przycisk wstawić trzeba instrukcję przypisania wyniku dodawania. Pokazuje to wyróżniona linia w treści procedury. Umieszczone objaśnienia jeszcze raz przypominają znaczenie poszczególnych fragmentów treści procedury. nagłówek Nagłówe procedury k
procedure TForm1.Kl_plusClick(Sender: TObject); var dana1, dana2, rezultat: real; wynik_napis: string[20]; deklaracje zmiennych begin wartości dana1:=5555; Nagłó początkowe dana2:=7777; napis nad wek zmiennych rezultat:=9999; wynikiem wynik_napis:=’xxxxxxx’; Dzialanie.Caption:=’Wynik dodawania’; operacja rezultat:=dana1+dana2; dodawania wynik_napis:=FloatToStr(rezultat); Wynik.Caption:=wynik_napis przekształceend; nie liczby w
napis z rezultatem działania napis do wyświetlenia
W programie Kalkulator - podstawowy wstawisz do procedur obsługujących zdarzenia instrukcje przypisania zawierające operatory działań odpowiednio do przeznaczenia procedury. Wykonaj polecenia. 1. Przywołaj w Delphi edytor i ustaw się wewnątrz procedury obsługującej kliknięcie na klawisz dodawania (patrz wyżej). 2. Wstaw instrukcję, która wykona dodawanie i wynik przypisze do odpowiedniej zmiennej. Ważne jest miejsce wstawienia instrukcji, bo program wykonuje je w kolejności ich zapisania. 3. Uruchom program. Popraw błędy. Jaki jest napis przedstawiający wynik działania ? Jaki jest napis objaśniający na wynikiem ? 4. Zamknij Twój program. Na wynik dodawania możesz wpłynąć poprzez zmianę wartości składników. Zastanów się jak to zrobić ? 5. Zmień wartości składników i sprawdź teraz czy dobrze dodaje Twój program. 6. Analogicznie wstaw instrukcje z operatorami do pozostałych procedur obsługujących zdarzenia kliknięcia na przyciskach. Sprawdź, czy masz dobre typy zmiennych (tabela na początku tego ćwiczenia) w procedurach obsługujących przyciski div i mod . 7. Uruchom program. Popraw błędy. Sprawdź, czy w odpowiedzi na klikanie na przyciskach program dokonuje obliczeń i wyświetla wyniki. 8. Na jakich liczbach (na jakich wartościach) dokonywane są obliczenia ? Nie są to wartości widoczne w oknie programu. To skąd się one biorą ? 19
cwicz_08_09
H M P R O G R A M O W A N I E W D E L P H I
str. 20
ĆWICZENIE 9 – Wprowadzanie danych do obliczeń z ekranu.
Do tej pory wartości liczb, na których operatory dokonywały obliczeń pochodziły z instrukcji przypisania. Zmiennym zostały nadane wartości wprost w treści procedury (patrz Ćwiczenie 5). Teraz poznamy sposób wprowadzania danych przez wpisanie ich na ekranie w odpowiednie pola okna programu. Są to pola typu TEdit. Przypomnij sobie Ćwiczenie 2. Jaką właściwość tych obiektów zmieniałeś, aby napis w polu edycyjnym był taki jak zechcesz ? To była właściwość Text . Ona zawiera tekst wprowadzony na ekran. Przykład pokazany jest niżej. Typ obiektu ⇒ TEdit Nazwa obiektu ⇒ Ed_liczba1
Napis wprowadzony (Text) ⇒ 4556.8 Czy zrozumiałeś dobrze zagadnienia zawarte w Ćwiczeniach 6 i 7. Teraz spotykamy się z podobnymi problemami. Zawartość ekranu, to nie jest zawartość zmiennych, na których prowadzimy obliczenia. Mamy do rozwiązania zadanie odwrotne niż we wspomnianych ćwiczeniach. Tekst z pól ekranowych (np. przedstawiający zapis liczby) zamienić musimy na wartości zmiennych. Jeśli tekst przedstawia liczbę, to najpierw trzeba użyć funkcji, która zamieni ten tekst na wartość liczbową (typu rzeczywistego - real, albo typu całkowitego - integer), a potem przypisać tą wartość do wcześniej zadeklarowanej zmiennej. Funkcje konwersji tekstu na liczbę, które można tu wykorzystać, wymienione są w Ćwiczeniu 7. Instrukcja ta dla powyższego przypadku ma postać
dana1:=StrToFloat(Ed_liczba1.Text);
Należy ją rozumieć tak: tekst pod właściwością Text obiektu Ed_liczba1 przekształć w liczbę rzeczywistą i jej wartość przypisz do zmiennej dana1. Zaprogramujesz teraz odczytanie danych z pól edycyjnych okna programu, tak by wreszcie program dokonywał obliczeń na podstawie liczb, które będą wprowadzane na ekran. Wykonaj polecenia. 1. Przywołaj na ekran formularz Kalkulator - podstawowy. 2. Kliknij w pole edycyjnym dotyczącym danej nr 1. Zobacz jak ten obiekt się nazywa (najlepiej zapisz sobie na boku tę nazwę). Sprawdź co zawiera właściwość Text tego obiektu (powinien to być tekst widoczny na ekranie). Do wartości tej właściwości będziesz później się odwoływał. 20
cwicz_08_09
H M P R O G R A M O W A N I E W D E L P H I
str. 21
3. Przywołaj na ekran treść procedury, która „obsługuje dodawanie”. 4. Wstaw instrukcje odczytania zawartości pola edycyjnego i zamiany tekstu na liczbę oraz przypisania do zmiennej - tak jak to pokazuje poniższy przykład.
procedure TForm1.Kl_plusClick(Sender: TObject); var dana1, dana2, rezultat: real; wynik_napis: string[20]; begin dana1:=5555; dana2:=7777; rezultat:=9999; przekształcewynik_napis:=’xxxxxxx’; napis nad w nie tekstu Dzialanie.Caption:=’Wynik dodawania’; wynikiemi liczbę dana1:=StrToFloat(Ed_liczba1.Text); przypisanie dana2:=StrToFloat(Ed_liczba2.Text); do zmiennej rezultat:=dana1+dana2; wynik_napis:=FloatToStr(rezultat); Wynik.Caption:=wynik_napis end;
5. Uruchom program. Popraw błędy. Wprowadź dane poprzez pola edycyjne i wykonaj działanie dodawania. Nareszcie program powinien zachowywać się jak prawdziwy kalkulator. Powinien przyjąć dane i przedstawić „prawdziwy” wynik. 6. Zamknij program. 7. Wpisz instrukcje odczytania danych z ekranu do pozostałych procedur „obsługujących” inne działania programu. Pamiętaj, że dla operatorów div i mod argumenty i wynik działania są typu całkowitego. 8. Uruchom program. Wytestuj. Jeśli wszystko wykonałeś poprawnie, to kalkulator powinien liczyć na liczbach, które wprowadzisz na ekran. 9. Zapisz projekt w aktualnej wersji.
♦ zbudować okno programu umieszczając na nim przyciski funkcyjne, pola do wprowadzania danych, pola do wyprowadzania wyników oraz parę innych składników, ♦ zmienić właściwości składników tak, by napisy były po polsku i w ładnym formacie oraz by nazywały się przyjaźniej, ♦ wypełnić treść procedur związanych ze zdarzeniami (OnClick), ♦ zadeklarować zmienne różnych (podstawowych) typów potrzebne do działania programu, ♦ przypisać wartości do zmiennych - wprost albo jako wynik działania (zastosowanie operatora), ♦ odczytać dane z ekranu oraz wysłać wyniki na ekran i zastosować do tego celu odpowiednie funkcje konwersji, ♦ operować na zmiennych i niektórych właściwościach składników (Caption, Text), ♦ zastosować metodę Close do zamknięcia programu. 21
PODSUMOWANIE - co potrafisz:
cwicz_08_09
H M P R O G R A M O W A N I E W D E L P H I
str. 22
♦ Operatory arytmetyczne ♦ Wprowadzanie danych przez wpisanie ich wartości na ekranie
Zadania do samodzielnego wykonania
(kontynuacja poprzedniej serii ćwiczeń)
Zadanie 1. W programie liczącym całkowity roczny dochód pracownika i jego
średni zarobek miesięczny wprowadź instrukcje, które pozwolą odczytać dane z ekranu oraz określ sposób obliczenia wyników i wpisz odpowiednie instrukcje liczące.
Zadanie 2. Wprowadź instrukcje, które pozwolą odczytać dane z ekranu oraz
określ sposób obliczania wyników i wpisz odpowiednie instrukcje liczące w programie do obliczeń pola przekroju i naprężeń.
Zadanie 3. Wprowadź instrukcje, które pozwolą odczytać dane z ekranu oraz
określ sposób obliczania wyników i wpisz odpowiednie instrukcje liczące w programie, który będzie kalkulatorem inżynierskim.
Zadanie 4. W programie do różnych działań na dwóch liczbach zespolonych
wprowadź instrukcje, które pozwolą odczytać dane z ekranu oraz określ sposoby obliczania wyników i wpisz odpowiednie instrukcje liczące.
22
wiczenie 08_09
cwicz_08_09
H M P R O G R A M O W A N I E W D E L P H I
str. 18
ĆWICZENIE 8 – Operatory arytmetyczne.
1. Pamiętaj, że jeśli zaczynasz pracę na tym komputerze, to trzeba sprawdzić, czy istnieje folder roboczy (Dydaktyka\Delphi) i wyczyścić jego zawartość. 2. Jeśli kontynuujesz pracę nad wcześniej zaczętym programem, to skopiuj z dyskietki do folderu roboczego wszystkie pliki związane z tym projektem (skopiujesz być może całą zawartość dyskietki). Powyższe czynności, niezbędne przy rozpoczynaniu pracy, przypomniane są po raz ostatni
Poznałeś zasady tworzenia interfejsu użytkownika (okien), deklarowania zmiennych, przypisywania im wartości oraz wyświetlania na ekranie wartości zmiennych tekstowych i liczbowych. Zaczniesz wreszcie programować działania matematyczne na zmiennych, które wcześniej zadeklarowałeś i na liczbach. Operatory arytmetyczne stosuje się do obliczania wartości liczbowych. Niżej wymienione są te, które na pewno znasz, a także dwa, z którymi może się jeszcze nie zetknąłeś. Operator Operacja Typ argumentów Typ wyników dodawanie całkowity, rzeczywisty całkowity, rzeczywisty +
* / div mod
odejmowanie mnożenie dzielenie dzielenie całkowite reszta z dzielenia
całkowity, rzeczywisty całkowity, rzeczywisty całkowity, rzeczywisty całkowity, rzeczywisty całkowity, rzeczywisty rzeczywisty (rozszerzony) całkowity całkowity całkowity całkowity
Operatory mogą działać wprost na liczbach, jak i na zmiennych. Niżej podane są przykłady zastosowania operatora dodawania.
4+5.13 alfa+beta 4+beta alfa+5 alfa+3.445+beta+7
Jeśli wartości zmiennych alfa i beta są określone (a powinny), to jako wynik działań powstanie liczba. Najczęściej tę liczbę przypisuje się do zmiennej, np.
delta:=alfa+beta;
(co znaczy: wykonaj dodawanie i wynik tej operacji przypisz do zmiennej delta) lub traktuje jako argument funkcji, np.
sin(alfa+5.19);
(co znaczy: wykonaj dodawanie i wynik tej operacji potraktuj jako argument funkcji sin). 18
cwicz_08_09
H M P R O G R A M O W A N I E W D E L P H I
str. 19
W Ćwiczeniu 5 nadałeś wartości początkowe zmiennym poprzez instrukcję przypisania. Nadałeś też wartości zmiennym, które przechowują wyniki działań. Teraz właśnie te zmienne otrzymają wartości wynikające z rezultatów obliczeń. Oczywiste jest, że w procedurze uruchamianej kliknięciem na przycisk wstawić trzeba instrukcję przypisania wyniku dodawania. Pokazuje to wyróżniona linia w treści procedury. Umieszczone objaśnienia jeszcze raz przypominają znaczenie poszczególnych fragmentów treści procedury. nagłówek Nagłówe procedury k
procedure TForm1.Kl_plusClick(Sender: TObject); var dana1, dana2, rezultat: real; wynik_napis: string[20]; deklaracje zmiennych begin wartości dana1:=5555; Nagłó początkowe dana2:=7777; napis nad wek zmiennych rezultat:=9999; wynikiem wynik_napis:=’xxxxxxx’; Dzialanie.Caption:=’Wynik dodawania’; operacja rezultat:=dana1+dana2; dodawania wynik_napis:=FloatToStr(rezultat); Wynik.Caption:=wynik_napis przekształceend; nie liczby w
napis z rezultatem działania napis do wyświetlenia
W programie Kalkulator - podstawowy wstawisz do procedur obsługujących zdarzenia instrukcje przypisania zawierające operatory działań odpowiednio do przeznaczenia procedury. Wykonaj polecenia. 1. Przywołaj w Delphi edytor i ustaw się wewnątrz procedury obsługującej kliknięcie na klawisz dodawania (patrz wyżej). 2. Wstaw instrukcję, która wykona dodawanie i wynik przypisze do odpowiedniej zmiennej. Ważne jest miejsce wstawienia instrukcji, bo program wykonuje je w kolejności ich zapisania. 3. Uruchom program. Popraw błędy. Jaki jest napis przedstawiający wynik działania ? Jaki jest napis objaśniający na wynikiem ? 4. Zamknij Twój program. Na wynik dodawania możesz wpłynąć poprzez zmianę wartości składników. Zastanów się jak to zrobić ? 5. Zmień wartości składników i sprawdź teraz czy dobrze dodaje Twój program. 6. Analogicznie wstaw instrukcje z operatorami do pozostałych procedur obsługujących zdarzenia kliknięcia na przyciskach. Sprawdź, czy masz dobre typy zmiennych (tabela na początku tego ćwiczenia) w procedurach obsługujących przyciski div i mod . 7. Uruchom program. Popraw błędy. Sprawdź, czy w odpowiedzi na klikanie na przyciskach program dokonuje obliczeń i wyświetla wyniki. 8. Na jakich liczbach (na jakich wartościach) dokonywane są obliczenia ? Nie są to wartości widoczne w oknie programu. To skąd się one biorą ? 19
cwicz_08_09
H M P R O G R A M O W A N I E W D E L P H I
str. 20
ĆWICZENIE 9 – Wprowadzanie danych do obliczeń z ekranu.
Do tej pory wartości liczb, na których operatory dokonywały obliczeń pochodziły z instrukcji przypisania. Zmiennym zostały nadane wartości wprost w treści procedury (patrz Ćwiczenie 5). Teraz poznamy sposób wprowadzania danych przez wpisanie ich na ekranie w odpowiednie pola okna programu. Są to pola typu TEdit. Przypomnij sobie Ćwiczenie 2. Jaką właściwość tych obiektów zmieniałeś, aby napis w polu edycyjnym był taki jak zechcesz ? To była właściwość Text . Ona zawiera tekst wprowadzony na ekran. Przykład pokazany jest niżej. Typ obiektu ⇒ TEdit Nazwa obiektu ⇒ Ed_liczba1
Napis wprowadzony (Text) ⇒ 4556.8 Czy zrozumiałeś dobrze zagadnienia zawarte w Ćwiczeniach 6 i 7. Teraz spotykamy się z podobnymi problemami. Zawartość ekranu, to nie jest zawartość zmiennych, na których prowadzimy obliczenia. Mamy do rozwiązania zadanie odwrotne niż we wspomnianych ćwiczeniach. Tekst z pól ekranowych (np. przedstawiający zapis liczby) zamienić musimy na wartości zmiennych. Jeśli tekst przedstawia liczbę, to najpierw trzeba użyć funkcji, która zamieni ten tekst na wartość liczbową (typu rzeczywistego - real, albo typu całkowitego - integer), a potem przypisać tą wartość do wcześniej zadeklarowanej zmiennej. Funkcje konwersji tekstu na liczbę, które można tu wykorzystać, wymienione są w Ćwiczeniu 7. Instrukcja ta dla powyższego przypadku ma postać
dana1:=StrToFloat(Ed_liczba1.Text);
Należy ją rozumieć tak: tekst pod właściwością Text obiektu Ed_liczba1 przekształć w liczbę rzeczywistą i jej wartość przypisz do zmiennej dana1. Zaprogramujesz teraz odczytanie danych z pól edycyjnych okna programu, tak by wreszcie program dokonywał obliczeń na podstawie liczb, które będą wprowadzane na ekran. Wykonaj polecenia. 1. Przywołaj na ekran formularz Kalkulator - podstawowy. 2. Kliknij w pole edycyjnym dotyczącym danej nr 1. Zobacz jak ten obiekt się nazywa (najlepiej zapisz sobie na boku tę nazwę). Sprawdź co zawiera właściwość Text tego obiektu (powinien to być tekst widoczny na ekranie). Do wartości tej właściwości będziesz później się odwoływał. 20
cwicz_08_09
H M P R O G R A M O W A N I E W D E L P H I
str. 21
3. Przywołaj na ekran treść procedury, która „obsługuje dodawanie”. 4. Wstaw instrukcje odczytania zawartości pola edycyjnego i zamiany tekstu na liczbę oraz przypisania do zmiennej - tak jak to pokazuje poniższy przykład.
procedure TForm1.Kl_plusClick(Sender: TObject); var dana1, dana2, rezultat: real; wynik_napis: string[20]; begin dana1:=5555; dana2:=7777; rezultat:=9999; przekształcewynik_napis:=’xxxxxxx’; napis nad w nie tekstu Dzialanie.Caption:=’Wynik dodawania’; wynikiemi liczbę dana1:=StrToFloat(Ed_liczba1.Text); przypisanie dana2:=StrToFloat(Ed_liczba2.Text); do zmiennej rezultat:=dana1+dana2; wynik_napis:=FloatToStr(rezultat); Wynik.Caption:=wynik_napis end;
5. Uruchom program. Popraw błędy. Wprowadź dane poprzez pola edycyjne i wykonaj działanie dodawania. Nareszcie program powinien zachowywać się jak prawdziwy kalkulator. Powinien przyjąć dane i przedstawić „prawdziwy” wynik. 6. Zamknij program. 7. Wpisz instrukcje odczytania danych z ekranu do pozostałych procedur „obsługujących” inne działania programu. Pamiętaj, że dla operatorów div i mod argumenty i wynik działania są typu całkowitego. 8. Uruchom program. Wytestuj. Jeśli wszystko wykonałeś poprawnie, to kalkulator powinien liczyć na liczbach, które wprowadzisz na ekran. 9. Zapisz projekt w aktualnej wersji.
♦ zbudować okno programu umieszczając na nim przyciski funkcyjne, pola do wprowadzania danych, pola do wyprowadzania wyników oraz parę innych składników, ♦ zmienić właściwości składników tak, by napisy były po polsku i w ładnym formacie oraz by nazywały się przyjaźniej, ♦ wypełnić treść procedur związanych ze zdarzeniami (OnClick), ♦ zadeklarować zmienne różnych (podstawowych) typów potrzebne do działania programu, ♦ przypisać wartości do zmiennych - wprost albo jako wynik działania (zastosowanie operatora), ♦ odczytać dane z ekranu oraz wysłać wyniki na ekran i zastosować do tego celu odpowiednie funkcje konwersji, ♦ operować na zmiennych i niektórych właściwościach składników (Caption, Text), ♦ zastosować metodę Close do zamknięcia programu. 21
PODSUMOWANIE - co potrafisz:
cwicz_08_09
H M P R O G R A M O W A N I E W D E L P H I
str. 22
♦ Operatory arytmetyczne ♦ Wprowadzanie danych przez wpisanie ich wartości na ekranie
Zadania do samodzielnego wykonania
(kontynuacja poprzedniej serii ćwiczeń)
Zadanie 1. W programie liczącym całkowity roczny dochód pracownika i jego
średni zarobek miesięczny wprowadź instrukcje, które pozwolą odczytać dane z ekranu oraz określ sposób obliczenia wyników i wpisz odpowiednie instrukcje liczące.
Zadanie 2. Wprowadź instrukcje, które pozwolą odczytać dane z ekranu oraz
określ sposób obliczania wyników i wpisz odpowiednie instrukcje liczące w programie do obliczeń pola przekroju i naprężeń.
Zadanie 3. Wprowadź instrukcje, które pozwolą odczytać dane z ekranu oraz
określ sposób obliczania wyników i wpisz odpowiednie instrukcje liczące w programie, który będzie kalkulatorem inżynierskim.
Zadanie 4. W programie do różnych działań na dwóch liczbach zespolonych
wprowadź instrukcje, które pozwolą odczytać dane z ekranu oraz określ sposoby obliczania wyników i wpisz odpowiednie instrukcje liczące.
22
